Wanneer iemand de belangen van een ander ongevraagd behartigt, zal hij meestal zelf voor de kosten moeten opdraaien. Toch zijn er ook situaties waarin iemand zijn eigen belangen tijdelijk niet kan behartigen, bijvoorbeeld door afwezigheid. Wanneer die belangen dan toch ongevraagd behartigd worden door een ander kan er sprake zijn van zaakwaarneming.
In dit artikel wordt gekeken naar wat zaakwaarneming precies is, wat de voorwaarden zijn voor een succesvol beroep erop en wat de verplichtingen van beide partijen zijn bij zaakwaarneming. Ten slotte wordt er een duidelijk voorbeeld gegeven van zaakwaarneming.
Zaakwaarneming
Zaakwaarneming is het waarnemen van de zaken van een ander. Juridisch gezien is het zich willens en wetens en op redelijke grond inlaten met de behartiging van het belang van een ander, zonder dat hij bevoegd is door een rechtshandeling of een andere rechtsverhouding.
In gewone taal vertaald: Zaakwaarneming is het zonder overeenkomst behartigen van het belang van een ander terwijl daar een goede reden voor is. Hij mag zijn eigen schade die ontstaan is door de zaakwaarneming op de ander verhalen, maar mag ook in naam van de belanghebbende rechtshandelingen verrichten.
Wanneer de zaakwaarnemer aan zijn (hierna te noemen) verplichtingen voldoet, kan hij aanspraak maken op schadevergoeding voor de schade die hij heeft geleden door de zaakwaarneming.
Verplichtingen zaakwaarnemer
Iemand die zich kan beroepen op zaakwaarneming heet de zaakwaarnemer. Hij heeft een aantal verplichtingen waar hij aan moet voldoen wil hij aanspraak kunnen maken op schadevergoeding.
Zoals hierboven al is weergegeven zal de zaakwaarnemer zich in elk geval op redelijke grond inlaten met de behartiging van het belang van de ander. Dit wil zeggen dat hij niet zomaar kan besluiten dat het huis van buurvrouw Jansen geverfd moet worden en hij daar opdracht toe geeft. Er moet een redelijke grond voor schadevergoeding op grond van zaakwaarneming zijn.
Daarnaast moet hij de nodige zorg betrachten en moet hij de begonnen zaakwaarneming voortzetten. Als hij besluit om als zaakwaarnemer op te treden kan hij niet op een later ogenblik besluiten om ermee te stoppen, terwijl het belang van de ander zegt dat hij moet doorgaan.
Ten slotte moet de zaakwaarnemer zodra dit redelijkerwijs mogelijk is, aan de belanghebbende verantwoording afleggen van wat hij heeft uitgevoerd als zaakwaarnemer. Hij geeft ook aan welke kosten hij heeft gemaakt gedurende de periode van zaakwaarneming (of, indien van toepassing: welke gelden hij heeft ontvangen).
Verplichtingen belanghebbende zaakwaarneming
Niet alleen de zaakwaarnemer heeft verplichtingen waaraan hij moet voldoen. Zijn wederpartij, de belanghebbende bij de zaakwaarneming, heeft ook een belangrijke verplichting: hij moet de schade die de zaakwaarnemer heeft geleden vergoeden, voor zover zijn belang naar behoren is behartigd.
Is zijn belang niet naar behoren behartigd, dan is er geen of slechts een gedeeltelijke plicht tot schadevergoeding op grond van zaakwaarneming. De belanghebbende kan overigens wel nog het optreden van de zaakwaarnemer goedkeuren (ondanks dat het belang niet naar behoren is behartigd). Doet hij dat, dan vervalt zijn recht om de gebreken in te roepen: hij moet dan de schade vergoeden die bij de zaakwaarneming is ontstaan aan de kant van de zaakwaarnemer.
Voorbeeld van zaakwaarneming
In een poging een prachtige goal te maken, schiet de voetballende jeugd een bal door het raam van de familie Bakker. De kleine voetballers rennen weg en laten de kapotte ruit achter. De familie Bakker heeft niets in de gaten: zij genieten van hun heerlijke vakantie in Frankrijk.
Hans, de buurman van de familie Bakker, ziet de kapotte ruit en heeft geen idee wie het heeft gedaan. Hij weet wel dat het ’s avonds flink gaat regenen en gaat stormen terwijl de familie volgende week pas terug komt van vakantie. Hij probeert ze op de hoogte te stellen van de situatie, maar hij krijgt geen gehoor.
Als een goede buurman besluit hij om maatregelen te nemen: hij belt een klussenbedrijf en laat ze een houten plaat voor het raam bevestigen, zodat er in elk geval geen waterschade op zal treden door de storm en de regen. Hij betaalt de materiaal- en montagekosten van 200 euro uit eigen zak.
Een week later komt de familie Bakker terug van vakantie. Hans vertelt ze het verhaal en wil graag aanspraak maken op vergoeding van de kosten die hij heeft gehad. Vader Bakker ziet dat niet zitten: hij heeft niet gevraagd om de houten plaat, het risico op waterschade was niet zo groot én het is het initiatief van Hans en die moet ook maar de kosten betalen. Vader Bakker stelt zich tevens op het punt dat er nooit een overeenkomst is geweest.
Gelukkig voor Hans kan hij zich beroepen op zaakwaarneming. Zoals gesteld kan er door zaakwaarneming onder voorwaarden een verbintenis tot schadevergoeding tot stand komen, waardoor Hans zijn 200 euro alsnog kan verhalen op de familie Bakker.
Overigens had Hans als zaakwaarnemer ook in naam van de buren kunnen handelen: bij zaakwaarneming is het immers mogelijk om rechtshandelingen te verrichten in naam van de belanghebbende. Het klussenbedrijf had dan simpelweg een rekening naar de familie Bakker kunnen sturen terwijl de familie Bakker deze had moeten betalen omdat er een overeenkomst was.
Zaakwaarneming – Conclusie
Zaakwaarneming is het zonder overeenkomst (of andere grond) behartigen van het belang van een ander met goede reden. Wanneer er sprake is van zaakwaarneming én de belangen van de belanghebbende correct zijn behartigd, heeft de zaakwaarnemer recht op schadevergoeding.
Wanneer er sprake is van een conflict rondom zaakwaarneming kan het verstandig zijn, afhankelijk van de grootte van de schadevergoeding (of van de gedane rechtshandelingen), om een goede jurist in te schakelen. Dit artikel geeft slechts een algemeen beeld van zaakwaarneming, terwijl een jurist kan bekijken welke oplossing het best is in uw specifieke geval.
