Nederland is een rechtsstaat, waarin geschillen worden beslecht door rechters. Om de rechtspraak eerlijk te houden, moeten rechters hun beslissing niet laten afhangen van hoe aardig iemand is of hoe knap iemand is, maar van het recht. Rechters moeten onpartijdig zijn.
Natuurlijk leren rechters om hun eigen gevoelens en vooroordelen te herkennen en aan de kant te zetten, maar toch kan het voorkomen dat een rechter niet onpartijdig is of in elk geval de schijn heeft dat hij niet onpartijdig is. Het zal in dat geval door een van beide partijen niet eerlijk gevonden worden dat deze rechter alsnog over de zaak beslist. De rechter kan uit zichzelf beslissen om terug te treden, maar als dat niet gebeurt, is er voor de procespartijen het middel wraking.
In dit artikel bekijken we het rechtsmiddel wraking. Wat is wraking precies? Wanneer kan een rechter worden gewraakt? Hoe werkt dat? Hoe groot is de kans op succes bij wraking?
Wraking
Wraking houdt in dat een rechter die en zaak behandelt (welke rechter dan ook) kan worden vervangen op grond van feiten en omstandigheden die ervoor kunnen zorgen dat de rechterlijke onpartijdigheid schade zou kunnen lijden.
In het kort: Wordt het wrakingsverzoek toegewezen, dan wordt de rechter vervangen. Wordt geconcludeerd dat er geen grond is voor wraking, dan blijft de rechter zitten.
Hoe gaat het indienen van een wrakingsverzoek in zijn werk?
Het verzoek tot wraking wordt gedaan op het moment dat de feiten of omstandigheden die aanleiding geven tot wraking aan degene die wil overgaan tot wraking (de verzoeker) bekend zijn geworden.
Het verzoek tot wraking wordt in beginsel schriftelijk gedaan, maar kan ook tijdens de terechtzitting mondeling geschieden. Bij het verzoek moeten direct alle feiten en omstandigheden worden voorgedragen: achteraf aanvullen is er niet bij.
Op het moment dat er is gevraagd om wraking, wordt de behandeling van de zaak geschorst (uitgesteld) totdat er is beslist over het verzoek.
Hoe wordt er beslist over de wraking?
De behandeling van het verzoek wordt zo spoedig mogelijk door een wrakingskamer van de rechtbank behandeld. Dat is een meervoudige kamer (meerdere rechters), waarin de betreffende rechter uiteraard geen zitting heeft.
De rechter waarvan de wraking is verzocht, kan berusten in de wraking. In dat geval zal hij zich niet verzetten tegen de wraking en zal hij worden vervangen.
De rechter kan ook besluiten om zich wél te verzetten tegen de wraking. Zowel hij, als de verzoeker worden gehoord. Dat kan in elkaars aanwezigheid, maar kan ook apart gebeuren. De wrakingskamer beslist dat.
Beslissing wraking
De beslissing op het verzoek, wordt ook zo spoedig mogelijk gedaan, zodat de wraking geen onnodige vertraging oplevert. Tevens moet de beslissing de argumenten weergeven die hebben geleid tot toe- of afwijzing van het verzoek.
Wordt het verzoek om wraking toegewezen, dan zal een andere rechter de zaak moeten behandelen. De gewraakte rechter mag die betreffende zaak niet meer behandelen, maar kan wel gewoon alle andere zaken blijven behandelen die hij onder de hamer had.
Wordt het verzoek tot wraking afgewezen, dan blijft dezelfde rechter het verzoek behandelen. Er zijn overigens wel zaken waarin de rechter na een afgewezen verzoek tot wraking alsnog zelf gebruik maakt van zijn verschoningsrecht en daardoor ’terugtreedt’.
Is het verzoek afgewezen, dan wordt een volgend wrakingsverzoek tegen dezelfde rechter in beginsel niet meer in behandeling genomen. Uitzondering daarop is wanneer er nieuwe feiten of omstandigheden zijn die pas na het eerste verzoek tot wraking bekend zijn geworden. Is er sprake van misbruik van het middel van wraking, dan kan ook worden besloten dat een volgend verzoek niet meer in behandeling wordt genomen.
Nadat de beslissing is genomen wordt deze zo snel mogelijk in het openbaar uitgesproken. Tevens wordt de beslissing nog eens apart medegedeeld aan de verzoeker, de andere partij(en) en de betreffende rechter.
Er is geen mogelijkheid om in hoger beroep te gaan of een andere ‘voorziening’ in te zetten, indien het wrakingsverzoek niet slaagt. De beslissing is definitief.
Populairiteit en succeskans wraking
Het aantal wrakingsverzoeken is de laatste jaren flink gestegen: Wraking is hip, lijkt het wel. Zeker is, dat wraking in de media (denk aan Bram Moszcowicz die een wrakingsverzoek indiende in het proces-Wilders) hieraan meewerkt.
De term ‘flink gestegen’ is trouwens erg relatief. In 2013 werden er 626 verzoeken tot wraking ingediend in heel Nederland, op een totaal van 1,7 miljoen rechtszaken. Dat houdt in, dat er op elke (ongeveer) 2700 rechtszaken één wrakingsverzoek wordt ingediend.
De succeskans van wraking is klein. In 2013 werden slechts 21 wrakingsverzoeken toegewezen (van de 626 dus). Dat is iets minder dan 3,4% van het aantal verzoeken. In eerdere jaren lag het succespercentage overigens meer richting de 5%, maar ook dat is niet om over naar huis te schrijven.
Andere aandachtspunten wraking
Met in het achterhoofd de lage succeskans van wraking, moet u u afvragen of het wel het juiste middel is. Laten we eerlijk zijn: met wraking maakt u als procespartij geen vrienden, zeker niet bij de betreffende rechter. Ja, die rechter moet onpartijdig zijn, maar dat kan heel goed in het geding komen op het moment dat u zegt ‘U doet uw werk niet goed en heeft het zelf niet eens in de gaten’, want dat doet u als u wraakt.
Juist omdat 29 van de 30 wrakingsverzoeken worden afgewezen, blijft u over het algemeen dus ook na wraking met dezelfde rechter zitten. Dat geldt dus óók als u een goede reden heeft om te wraken, want dat dachten die 29 anderen (waarschijnlijk) ook.
Zelfs indien u een goede reden heeft om over te gaan tot het wraken van een rechter, zal de juiste strategie er toch vaak een zijn van gewoon doorprocederen zonder wraking.
Wraking – Conclusie
Wraking is een middel waarmee een niet onpartijdige rechter kan worden vervangen. Doordat het echter maar in zo weinig gevallen slaagt, is het middel over het algemeen niet inzetbaar. Het zal heel erg vaak verstandiger zijn om gewoon door te procederen, dan te wraken.
Wilt u overgaan tot wraking van de rechter in uw zaak, dan is het verstandig om een jurist te raadplegen. Hij kan u van advies voorzien in uw specifieke zaak én kan bekijken hoe kansrijk een wraking in uw zaak is.
