Waar gewerkt wordt, wordt meestal ook verlof opgebouwd. Dit artikel gaat over dat verlof. Hoe wordt verlof opgebouwd? Hoe zit het met verlof en ziekte? Is uitbetalen van verlof altijd mogelijk? Hoelang zijn verlofdagen geldig?
Deze vragen worden onder meer beantwoord in dit artikel.
Verlof en vakantie
Dit artikel gaat enkel over het ‘gewone’ verlof, dat bijvoorbeeld wordt opgenomen om op vakantie te kunnen gaan. Speciale soorten van verlof zoals zwangerschapsverlof en ouderschapsverlof worden niet besproken in dit artikel. De termen verlof en vakantie worden beiden gebruikt om dit soort vrije dagen aan te duiden.
Voor wat betreft dit ‘gewone’ verlof, heeft de wetgever een aantal regels opgesteld voor de opbouw, het opnemen, ziekte, uitbetalen en geldigheid van het verlof. Tenzij hierna iets anders wordt geschreven, is het niet mogelijk om in de arbeidsovereenkomst af te wijken van deze regels.
Opbouw verlof en minimaal verlof
Het opbouwen van verlof gaat gelijk op met het aantal uren dat wordt gewerkt. Hierbij geldt dat de minimale opbouw per jaar gelijk moet staan aan vier werkweken. Is slechts een gedeelte van een jaar gewerkt, dan wordt naar rato opgebouwd.
Daarnaast kan verlof worden opgebouwd wanneer er niet wordt gewerkt. Voor bovenwettelijke uren (meer dan het minimale verlof) kan daar schriftelijk van worden afgeweken.
Verlof zonder dat er arbeid is verricht wordt opgebouwd wanneer iemand als dienstplichtige is opgeroepen (al is dat tegenwoordig eigenlijk niet meer van toepassing), wanneer er vakantie of verlof wordt opgenomen, wanneer iemand met toestemming van de werkgever deelneemt aan een bijeenkomst van een vakvereniging waarvan hij lid is en in sommige gevallen wanneer hij tegen zijn wil niet in staat is de arbeid te verrichten. Jeugdige werknemers bouwen daarnaast verlof op tijdens het volgen van ‘onderricht’ (onderwijs) waar de werkgever hem volgens de wet toe in de gelegenheid moet stellen.
Ook kan verlof worden opgebouwd tijdens zwangerschap of bevalling en wegens het opnemen van een pleegkind in het gezin.
Verlof opnemen
Het opnemen van verlof zorgt soms voor problemen: de werknemer wil het verlof opnemen als het hem uitkomt, de werkgever wil problemen met het rooster voorkomen.
De wet stelt als regel dat de werkgever de werknemer in de gelegenheid moet stellen om het verlof op te nemen waarop hij minimaal aanspraak maakt. Het vaststellen van de momenten waarop het verlof wordt opgenomen doet de werknemer. De vakantie moet op tijd worden vastgesteld: zo kan de werknemer op tijd voorbereidingen treffen hiervoor.
De werkgever kan een andere periode vaststellen als gewichtige redenen zich daartegen verzetten. Dit moet hij wel binnen twee weken na de aanvraag bekend maken (tenzij het bovenwettelijke verlofdagen betreft, dan kan schriftelijk een andere afspraak gemaakt zijn). Komt de werkgever er op een later moment achter, dan kan hij het tijdvak van de vakantie wijzigen in overleg met de werknemer. Dit kan enkel wanneer er gewichtige redenen zijn. Daarnaast moet de werkgever eventuele schade die daaruit volgt vergoeden.
Tijdens het opnemen van vakantie of verlof blijft het recht op loon bestaan alsof de werknemer gewoon had gewerkt.
Verlof en ziekte
Wanneer een werknemer door ziekte zijn werk niet kan uitvoeren, heeft hij gewoon recht op salaris, zoals ook is beschreven in het artikel loondoorbetaling bij ziekte. Ook zijn verlof wordt normaal opgebouwd, alsof hij wel zou werken.
De ziektedagen mogen in beginsel niet worden aangemerkt als vakantie of verlof, tenzij de werknemer daarmee instemt. Dat kan schriftelijk vooraf, maar kan ook na of tijdens de ziekte plaatsvinden. Wanneer de werknemer akkoord is, mogen enkel de bovenwettelijke vakantiedagen als vakantiedagen worden gezien bij ziekte (dit geldt dus niet voor het minimumaantal van vier weken). Ziektedagen die toevallig vallen op een vooraf vastgestelde verlofdag of in een periode van verlof of vakantie gelden in beginsel niet als verlof of vakantie. Voor deze dagen hoeft dus vaak geen verlof ingeleverd te worden.
Verlof uitbetalen
Volgens de wet kan de werknemer tijdens de duur van de arbeidsovereenkomst geen afstand doen van zijn opgebouwde verlof. Uitzondering daarop zijn bovenwettelijke uren (alles meer dan vier werkweken). Die kan hij laten uitbetalen in overleg met zijn werkgever.
Daarnaast wordt het verlof in zijn geheel uitbetaald wanneer de werknemer uit dienst van de werkgever gaat.
Geldigheid verlof
Verlof is niet eeuwig geldig, het heeft een geldigheidsduur. Het wettelijke minimumverlof vervalt zes maanden na het jaar waarin dit is verworden, tenzij de werknemer niet redelijkerwijs in staat is geweest om het verlof op te nemen. Van deze zes maanden kan in een schriftelijke overeenkomst in het voordeel van de werknemer worden afgeweken.
Of er nu wordt afgeweken of niet: de vordering om het verlof of de vakantie nog te kunnen opnemen vervalt vijf jaar na het einde van het kalenderjaar. Ook bovenwettelijke vakantiedagen vervallen na vijf jaar.
Kortom:
- Wettelijk verlof uit 2012 vervalt op 1 juli 2013, tenzij schriftelijk is afgeweken;
- Wettelijk verlof uit 2012 (schriftelijk een langere termijn) vervalt met het aflopen van die termijn;
- Wettelijk verlof uit 2012 (schriftelijk een langere termijn dan 5 jaar) vervalt na 5 jaar, op 1 januari 2018;
- Bovenwettelijk verlof uit 2012 vervalt na 5 jaar op 1 januari 2018.
Verlof – Conclusie
Rondom verlof en vakantie bestaan er veel regels, waarvan grotendeels niet mag worden afgeweken door werknemer en werkgever. Dit betreft niet alleen het opbouwen, opnemen en laten uitbetalen van verlof, maar ook complexere vraagstukken als hoe de combinatie van verlof en ziekte in zijn werk gaat en hoelang verlof geldig is.
Wanneer er ernstige conflicten met een werkgever of werknemer zijn over het opbouwen, opnemen of uitbetalen van verlof, kan het verstandig zijn om een deskundige jurist in te schakelen. Doe dit zo snel mogelijk: hoe eerder de jurist kennis kan nemen van een zaak, hoe groter de kans op een gunstige uitkomst.
