Verbintenis

In het recht, komt men regelmatig de term ‘verbintenis’ tegen. Er wordt wel eens gedacht dat dat hetzelfde is als een overeenkomst, maar dat is niet het geval.

In dit artikel bekijken we wat de term ‘verbintenis’ inhoud, wat zoal een verbintenis is, hoe zij tot stand komt en hoe de wet verder met de verbintenis omgaat.

Verbintenis

Een verbintenis is een zogenaamde vermogensrechtelijke band tussen twee personen. Dat kunnen twee natuurlijke personen zijn, maar ook bijvoorbeeld een natuurlijk persoon en een rechtspersoon, of twee rechtspersonen onderling.

Die vermogensrechtelijke band, uit zich bij een verbintenis in het feit dat de ene persoon een verplicht is tot het verrichten van een prestatie, terwijl de andere persoon recht heeft daarop. Het komt er dus op neer dat de één iets moet doen of moet nalaten en dat de ander daar recht op heeft.

Hoe ontstaat een verbintenis?

Nu we weten wat een verbintenis is, kunnen we bekijken hoe hij ontstaat. De wet geeft een aantal manieren van totstandkoming aan. Een verbintenis ontstaat onder meer door:

• Een rechtshandeling. Denk daarbij bijvoorbeeld aan:
  • Het maken van een testament;
  • Huwelijkssluiting;
  • Overeenkomst.
    • Twee of meer partijen spreken af dat ze over en weer bepaalde rechten en plichten hebben. Bij het sluiten van een koopovereenkomst tussen twee partijen bijvoorbeeld, ontstaan er twee verbintenissen. De ene verbintenis verplicht de koper tot het betalen van de koopprijs. De andere verbintenis verplicht de verkoper tot het leveren van de gekochte zaak.
• Een rechtsfeit. Denk daarbij aan:
  • Onrechtmatige daad
    • Wanneer er wordt voldaan aan de vereisten van de onrechtmatige daad, ontstaat een verbintenis van de een tot het betalen van schadevergoeding aan de ander.
  • Onverschuldigde betaling
    • Is een bedrag onverschuldigd betaald (bijvoorbeeld omdat het is overgemaakt op het verkeerde rekeningnummer), dan ontstaat een verbintenis tussen de betaler en de ontvanger, waarbij de ontvanger het bedrag terug moet storten.
  • Ongerechtvaardigde verrijking
    • Is iemand ongerechtvaardigd verrijkt ten koste van een ander, dan ontstaat een verbintenis, waarin de ongerechtvaardigd verrijkte de ander moet compenseren.
  • Zaakwaarneming
    • Heeft iemand, zonder dat daar een overeenkomst voor was, op de zaak van een ander gepast, dan is er een verbintenis ontstaan.

Verplichtingen verbintenis

Als er een verbintenis tussen twee partijen bestaat, dan houdt dat tevens in, dat die verbintenis ook moet worden nagekomen. In verreweg de meeste gevallen is de verbintenis ook afdwingbaar via de rechter. Uitzonderingen daarop zijn onder meer de natuurlijke verbintenis (die nooit afdwingbaar is) en verjaring (wel afdwingbaar geweest, maar nu niet meer).

Houdt de schuldenaar zich niet aan de nakoming van zijn verbintenis, dan zijn de mogelijkheden voor de schuldeiser afhankelijk van het soort verbintenis. Mocht de schuldeiser ook een verbintenis hebben (denk aan een overeenkomst, waarbij twee verbintenissen ontstaan), dan kan hij de nakoming daarvan in elk geval opschorten.

Ook kan de schuldeiser nakoming van de verbintenis vorderen. Eventueel kan hij via de rechter om nakoming vragen en kan hij bijvoorbeeld door ‘reële executie’ (beslaglegging) ervoor zorgen dat de verbintenis wordt nagekomen.

Verbintenis – Conclusie

De verbintenis is een vermogensrechtelijke band tussen twee partijen, die verplichtingen met zich meebrengt voor de ene partij en rechten voor de andere partij. Mocht een verbintenis niet worden nagekomen, dan kan nakoming worden afgedwongen.

Het is vrijwel niet mogelijk om algemene regels te geven die in elke situatie kloppen met betrekking tot de verbintenis. Er zijn namelijk een groot aantal soorten rechten en plichten die eruit kunnen volgen. Heeft u specifieke vragen of een specifiek probleem, dan is het verstandig om een jurist in te schakelen om te bekijken wat de mogelijkheden zijn.