Veel werknemers weten dat ze maar een beperkt aantal tijdelijke contracten kunnen krijgen voordat hun werkgever een vast contract moet aanbieden. Toch is er nog vaak veel onduidelijkheid over hoeveel tijdelijke contracten dat zijn en wat de veranderingen in die zogenaamde ‘ketenregeling’ zijn per 1 juli 2015.
In dit artikel bekijken de ketenregeling. We bekijken de oude situatie van vóór 1 juli 2015 en we bekijken de situatie van ná 1 juli 2015. Daarnaast bekijken we wat u als werknemer kunt doen als u vermoedt dat uw werkgever zich niet houdt aan de ketenregeling.
Van tijdelijk contract naar vast contract
Wanneer een werknemer een tijdelijk contract (ook wel ‘arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd’ genoemd) heeft, kan zijn werkgever relatief gemakkelijk van hem af. Hij hoeft enkel te wachten totdat het contract is afgelopen en het daarna niet te verlengen. De werkgever hoeft dat slechts één maand vooraf aan te zeggen: zie ook het artikel over de aanzegtermijn.
Dat geeft natuurlijk veel onzekerheid bij de werknemer: hij weet vaak niet eerder dan een maand van tevoren of zijn contract verlengd wordt of dat het contract afloopt. Dat geeft niet alleen onzekerheid, maar ook minder mogelijkheden met betrekking tot bijvoorbeeld het verkrijgen van een hypothecaire lening voor een huis (‘een hypotheek’).
Daarom heeft de wetgever bepaald dat een werkgever zijn werknemers niet meer aan het lijntje mag houden door steeds maar tijdelijke contracten te geven. Op een gegeven moment moet er duidelijkheid komen en mogen geen tijdelijke contracten meer worden gegeven. Dan wordt een tijdelijk contract, automatisch een vast contract. Dit wordt ook wel de ‘ketenregeling’ genoemd.
Als werkgever is het tevens verstandig om goed in de gaten te houden wanneer het tijdelijk contract van uw werknemers eindigt. Laat u ze namelijk gewoon zonder protest doorwerken, dan krijgen ze automatisch een nieuw tijdelijk contract. Gaat dat over de grenzen van de ketenregeling heen, dan kan het laten doorwerken er zomaar voor zorgen dat werknemers ongemerkt een vast contract krijgen.
Deze ketenregeling wordt gemoderniseerd per 1 juli 2015. Daarom is het van belang om goed te bekijken of uw situatie nog vóór, of ná 1 juli 2015 valt. Twijfelt u toch nog of u recht heeft op een vast contract, dan is het verstandig om een jurist te raadplegen.
Ketenregeling vóór 1 juli 2015
De ketenregeling vóór 1 juli 2015 is als volgt opgebouwd: 3 x 3 x 3. Dat wil zeggen:
- Maximaal 3 tijdelijke contracten. Geeft de werkgever toch een vierde tijdelijk contract, dan levert dat automatisch een vast contract op.
- Maximaal 3 jaar aan tijdelijke contracten. Gaat de werkgever eroverheen, ook dan levert het een vast contract op.
- Minimaal 3 maanden tussenpauze om de teller te herstarten. Dus: drie tijdelijke contracten (of drie jaar), drie maanden uit dienst, daarna weer drie tijdelijke contracten, drie maanden tussenpauze. Geen tussenpauze of een te korte pauze aanhouden, levert onherroepelijk een vast contract op.
Ketenregeling vanaf 1 juli 2015
De wetgever heeft geconcludeerd dat de ketenregeling die hierboven is weergegeven te veel werd misbruikt. Steeds maar weer werden werknemers aan het lijntje gehouden door ze drie tijdelijke contracten aan te bieden en daarna drie maanden uit dienst te laten gaan. Dat patroon bleef zich dan herhalen, zodat de werknemer nog steeds geen duidelijkheid kreeg.
Daarom is de nieuwe ketenregeling (vanaf 1 juli 2015) opgebouwd als: 3 x 2 x 6. Dat houdt in:
- Maximaal 3 tijdelijke contracten. Dat is exact zoals het was. Een vierde contract levert een vast contract op.
- Maximaal 2 jaar aan tijdelijke contracten. Zodra de grens van twee jaar wordt overschreden, wordt het tijdelijke contract een vast contract.
- Minimaal 6 maanden tussenpauze om de teller te herstarten. Een werknemer mag dus maximaal twee jaar (of drie tijdelijke contracten) in dienst zijn, waarna hij er minimaal zes maanden uit moet om weer opnieuw dezelfde constructie te kunnen gebruiken. Te kort eruit levert een vast contract op.
Zowel werkgevers als werknemers moeten oppassen met werknemers die rondom de verandering van de ketenregeling uit dienst gaan en/of weer terugkomen met een tijdelijk contract. Bij twijfel is het beter om juridisch advies te vragen, dan om te gokken.
Wanneer gelden andere regels?
Er zijn een aantal situaties waarin de bovenstaande regels voor het verkrijgen van een vast contract niet gelden. Denk daarbij onder meer aan:
- Tijdelijke contracten die worden gesloten onder een cao die afwijkt van de ketenregeling;
- Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer u een uitzendovereenkomst heeft.
- Afwijking na 1 juli 2015 is nog maar mogelijk tot maximaal zes overeenkomsten in vier jaar.
- Een tijdelijk contract dat wordt gegeven voor ten hoogste drie maanden (na 1 juli 2015: ten hoogste twee maanden), direct na één tijdelijk contract voor drie jaar (na 1 juli 2015: voor twee jaar);
- Één tijdelijk contract dat bijvoorbeeld voor vier of vijf jaar is gegeven, loopt gewoon af. Een vast contract ontstaat pas bij verlenging.
- Vanaf 1 juli 2015 geldt deze regel ook niet voor tijdelijke contracten die zijn aangegaan in verband met een beroepsbegeleidende leerweg;
- Vanaf 1 juli 2015 geldt de ketenregeling tevens niet voor tijdelijke contracten van minderjarige werknemers die niet meer dan 12 uur per week werken;
- Bij bestuurders van rechtspersonen kan in een overeenkomst worden afgeweken van de ketenregeling. Bij normale werknemers kan dat (uiteraard) niet.
Twijfelt u nog of de ketenregeling in uw geval wel of niet geldt, dan is het verstandig om een jurist te raadplegen. Hij kan uw situatie daarna in het licht van alle wettelijke regels bekijken en u vertellen of u een vast contract heeft gekregen of niet.
Werkgever geeft geen vast contract, maar is dat wel verplicht
Wanneer uw werkgever u geen vast contract geeft, terwijl u meent dat hij dat wel verplicht is na een bepaald aantal of na een bepaalde duur aan tijdelijke contracten, kunt u daartegen optreden. Toch is dat niet direct nodig: het vast contract ontstaat namelijk automatisch. Daar hoeft u niets voor te doen.
Pas op het moment uw werkgever u wil ontslaan (het contract niet meer verlengt), wordt een beroep op de ketenregeling van belang. Dan kunt u stellen dat u door de eerdere tijdelijke contracten, een vast contract heeft gekregen. Uw werkgever heeft dus helemaal geen mogelijkheid meer om uw contract niet te verlengen.
Ziet uw werkgever dat anders en ontzegt hij u de toegang tot uw werk (en betaalt hij geen loon meer uit), dan is het verstandig om een jurist te raadplegen. Hij kan u helpen om uw loon gewoon doorbetaald te krijgen en kan ervoor zorgen dat u weer wordt toegelaten op de werkplek.
Ketenregeling – Conclusie
De ketenregeling is een wettelijke regeling waarmee een aantal tijdelijke contracten automatisch worden omgezet naar een vast contract. Vanaf 1 juni 2015 zijn de regels dat er in beginsel nog maar maximaal 3 tijdelijke contracten mogen worden gegeven, of maximaal twee jaar aan tijdelijke contracten. Tussenpauzes moeten minimaal zes maanden zijn, voordat een nieuwe reeks tijdelijke contracten mogen beginnen.
Er zijn echter een flink aantal uitzonderingen op die regel. Daarom is het verstandig om bij twijfel altijd een jurist te raadplegen. Dat geldt zowel wanneer u denkt dat u een vast contract zou moeten hebben gekregen als werknemer, als wanneer u werkgever bent en niet zeker weet of u nog een contract kunt geven of niet. Een goede jurist kan u precies uitleggen hoe het in uw geval zit.
