Wanneer u werkt voor een werkgever, heeft u recht op loon. Toch zijn er ook situaties te bedenken waarbij u zou kunnen twijfelen of u wel recht heeft op loon, bijvoorbeeld wanneer u niet werkt omdat u ziek bent.
Dit artikel gaat over het recht op loon. Wanneer heeft u dat? Hoe zit dat bij ziekte? Hoe zit dat bij te laat komen? Wat zijn uw rechten wanneer u naar huis gaat bij een arbeidsconflict? Heeft u ook recht op loon wanneer u staakt? En wat als uw collega’s staken en u daarom niet kunt werken? Wat doet u wanneer uw werkgever u geen loon wil betalen, terwijl u daar wel recht op heeft?
Recht op loon
Een werknemer heeft altijd recht op loon als hij werkt. De vraag is echter: hoe zit dat wanneer hij niet werkt? In beginsel geldt dan de hoofdregel ‘geen arbeid, geen loon’. Kortom: wordt niet gewerkt, dan is de werkgever ook niet verplicht om de werknemer te betalen. Dat geldt dus onder andere wanneer de werknemer gewoon niet komt opdagen of wanneer hij te laat komt.
Er bestaan uitzonderingen op het beginsel ‘geen arbeid, geen loon’. Uiteraard geldt een uitzondering bij verlof en vakantie. Ook geldt een uitzondering bij ziekte: de werknemer moet dan gewoon doorbetaald krijgen. Daarnaast behoudt de werknemer zijn recht op loon wanneer hij geen arbeid verricht vanwege een omstandigheid die in redelijkheid voor het risico van de werkgever moet komen. Die uitzonderingen zullen hierna worden uitgewerkt.
Recht op loon tijdens ziekte
Zoals gezegd, heeft een werknemer recht op loon gedurende de tijd dat hij ziek is. Het recht op loon is in dat geval wel beperkt tot 70%, al is vaak alsnog in de cao bepaald dat de werknemer recht heeft op 100% van het loon.
De werknemer kan zijn recht op loon echter verspelen doordat hij bijvoorbeeld opzettelijk ziek is geworden of wanneer hij zijn herstel belemmert. Ook heeft hij geen recht op loon wanneer hij niet meewerkt aan het opstellen van een plan van aanpak om hem passende arbeid te laten verrichten.
Meer informatie hierover kunt u vinden in het artikel over loondoorbetaling bij ziekte.
Recht op loon tijdens een rustige periode
De werkgever heeft niet altijd evenveel werk voor zijn werknemers te doen, al zou hij dat wel graag willen. Pieken kan hij eventueel opvangen met werknemers die een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd hebben of met uitzendkrachten.
Wanneer hij echter door die flexibele schil heen is (of hij die nooit heeft gehad) en ook niet genoeg werk heeft voor degenen die vast in dienst zijn, kan dat niet voor rekening van de werknemer komen. Dat vindt de wetgever ook: in een dergelijk geval geldt “Geen arbeid, geen loon” niet, aangezien dit een omstandigheid is die in redelijkheid voor rekening van de werkgever moet komen. Het betreft immers een ondernemersrisico. De werknemer heeft in dit geval dus gewoon recht op loon.
Recht op loon tijdens arbeidsconflict
Wanneer er een arbeidsconflict ontstaat tussen werkgever en werknemer, wil of kan de werknemer vaak niet meer terugkeren naar zijn werkplek. Het werken wordt de werknemer onmogelijk gemaakt volgens hemzelf. De werkgever zal zich echter op het standpunt stellen dat dat niet zo is en dat de werknemer gewoon moet komen werken. Doet hij dat niet, dan heeft hij geen recht op loon, zal de werkgever zeggen.
Kort door de bocht geldt in dit geval dat er moet worden gekeken wiens schuld het arbeidsconflict is. Is het de schuld van de werkgever, dan behoudt de werknemer zijn recht op loon. Is het de schuld van de werknemer, dan behoudt hij zijn recht op loon niet.
Wil de werknemer zijn recht op loon afdwingen via een loonvordering (zie hierna), dan zal hij moeten bewijzen dat het arbeidsconflict aan de werkgever ligt én dat hij alle medewerking heeft verleend om de oorzaken van het arbeidsconflict weg te halen.
Meer informatie over dit onderwerp kunt u vinden in het artikel over het arbeidsconflict.
Recht op loon tijdens schorsing of non-actief-stelling?
Wanneer de werknemer wordt geschorst of op non-actief wordt gesteld, zal de werkgever vinden dat de werknemer dat aan zichzelf te danken heeft en dat hij dus geen recht op loon heeft. Toch zou hij zich daarmee niet op het juiste standpunt stellen: de Hoge Raad heeft besloten dat de werknemer bij een schorsing of non-actief stelling alsnog recht op loon heeft.
Meer informatie hierover vindt u in het artikel over schorsing of non-actief-stelling.
Recht op loon tijdens staking (of wanneer collega’s staken)
Als de werknemer staakt, geldt de hoofdregel: ‘geen arbeid, geen loon’. Een staking valt niet in de risicosfeer van de werkgever. Vaak komt de werknemer wel in aanmerking voor een uitkering uit de stakingskas van de vakbond wanneer de staking een georganiseerde staking is.
Wanneer de collega’s staken en de werknemer niet aan het werk kan terwijl hij dat wel wil, geldt in hoofdlijnen het volgende. Betreft het een wilde staking, dan blijft de niet stakende werknemer recht op loon houden, ondanks dat hij niet aan het werk kan. Betreft het een georganiseerde staking, dan heeft de niet stakende werknemer geen recht op loon.
Meer informatie over dit onderwerp kunt u vinden in het artikel over staking.
Werkgever wil geen loon uitbetalen
Wanneer een werkgever geen loon wil uitbetalen, kan dat terecht zijn. De omstandigheden waarin het niet uitbetalen van het loon terecht kunnen zijn, zijn hierboven te vinden. Als de werkgever het loon niet wil uitbetalen terwijl de werknemer wel recht op loon heeft, kan de werknemer de uitbetaling afdwingen.
De werknemer kan een zogenaamde loonvordering instellen bij de kantonrechter. Hiervoor heeft hij in principe geen advocaat nodig (al is juridische hulp wel zeer aan te bevelen). De rechter kan de werkgever na een dergelijke procedure verplichten om het loon alsnog uit te betalen.
Meer informatie hierover kunt u vinden in het artikel over de loonvordering.
Recht op loon – Conclusie
Bij het bekijken of een werknemer recht heeft op loon geldt als hoofdregel: ‘Geen arbeid, geen loon’. Werkt hij niet, dan krijgt hij geen loon. Toch zijn daarop veel uitzonderingen, zoals in dit artikel te zien is, onder meer bij ziekte, een rustige periode op het werk, schorsing en soms ook tijdens een arbeidsconflict of tijdens een staking.
Wanneer de werknemer recht op loon heeft, maar de werkgever hem zijn loon niet uitbetaalt, kan de werknemer een loonvordering instellen. Hij kan via de rechter eventueel afdwingen dat de werkgever zijn salaris uitbetaalt. Daarvoor is bijstand door een jurist niet verplicht, maar het is wel zeer aan te raden om goede juridische bijstand in te schakelen aangezien het meestal een complexe en belangrijke zaak betreft. Het is tevens verstandig om dat zo snel mogelijk te doen: zo is de kans op een goede uitkomst van de zaak het grootst.
