Wanneer u op het werk steeds een hoge werkdruk ervaart, kan het zo zijn dat u daar allerhande klachten van krijgt. Overspannen door werk (vaak ook ‘burnout’ genoemd) is een veelvoorkomend probleem bij werknemers. Ook voor werkgevers is dit een belangrijk aandachtspunt, want de werkgever kan aansprakelijk gehouden worden wanneer een werknemer overspannen raakt door zijn werk.
Dit artikel gaat over overspannen door werk, met onder meer uitleg over de vraag hoe dit juridisch gezien zit en wanneer de werkgever schadevergoeding moet betalen.
Overspannen door werk
De hoofdregel bij psychische klachten is: wanneer het op het werk is gebeurd, is de werkgever aansprakelijk. De werkgever heeft echter enkele mogelijkheden om onder het betalen van schadevergoeding uit te komen.
Zo kan de werkgever aangeven dat de werknemer niet overspannen door werk is, maar overspannen doordat hij in privé allerhande veeleisende activiteiten uitvoert. Ook kan de werkgever aandragen dat er sprake is van opzet of bewuste roekeloosheid. Ten slotte kan de werkgever aandragen dat hij alle maatregelen heeft genomen die van hem verlangd konden worden en hij dus voldoende aan zijn zorgplicht heeft gedaan om de situatie van ‘overspannen door werk’ te voorkomen.
Bovenstaande situaties bekijken we hierna.
Overspannen, maar niet per se door werk
De term ‘overspannen door werk’ wordt door een werknemer gebruikt om aan te tonen dat hij door de uitoefening van zijn werkzaamheden overspannen is geraakt. Een werkgever zal dit echter soms kunnen betwisten wanneer ‘overspannen door werk’ eigenlijk ‘overspannen door privé-activiteiten’ is.
Zo kan de werkgever bijvoorbeeld aandragen dat de werknemer overspannen is geraakt doordat hij privé stressvolle zaken uitvoert. Denk bijvoorbeeld aan de werknemer die naast zijn fulltime dienstverband nog eens een flink aantal uren een succesvolle webshop runt.
In dergelijke gevallen is het niet duidelijk aanwijsbaar of er sprake is van overspannen door werk of door privégedragingen. De rechter heeft bij dergelijke gevallen aangegeven dat het mogelijk is om eventuele schade te delen naar rato van de kans dat het de oorzaak van de overspannenheid is.
Overspannen door werk door opzet of bewuste roekeloosheid
De werkgever hoeft tevens geen schadevergoeding te betalen wanneer de werknemer overspannen is geraakt door opzet of door bewuste roekeloosheid. Van opzet zal niet snel sprake zijn, aangezien er vrijwel geen werknemers zullen bestaan die opzettelijk overspannen door werk zullen raken.
Bewuste roekeloosheid is ook niet vaak aan de orde. Daarvoor is nodig dat de werknemer wist dat hij bewust roekeloos bezig was, bijvoorbeeld door waarschuwingen van de werkgever. Hier kijkt de rechter streng naar: waarschuwingen die te algemeen zijn of die alleen worden gegeven in een functioneringsgesprek zullen waarschijnlijk niet voldoende zijn.
De werkgever zal met deze verweren dus meestal weinig kans van slagen hebben bij een werknemer die overspannen door het werk is.
Werknemer overspannen door werk, werkgever voldaan aan zorgplicht
Wanneer de werknemer overspannen door werk is, kan het nog steeds zo zijn dat de werkgever daarbij niets te verwijten valt. Denk bijvoorbeeld aan de werknemer die nooit heeft gezegd dat het hem te veel zou worden, maar toch overspannen door werk is, terwijl exact hetzelfde werk door collega’s al jaren zonder problemen wordt gedaan. De werkgever had dit niet hoeven te weten en had dit niet kunnen voorkomen.
Juridisch gezien heeft de werkgever een zorgplicht. Voldoet hij daaraan, dan is hij niet schadeplichtig wanneer een werknemer overspannen door werk thuis zit. Minimumregels hiervoor worden aangegeven in de arbo-wet, al kan er voor specifieke omstandigheden dus een zwaardere zorgplicht gelden voor de werkgever.
Inhoud arbo-wet met betrekking tot overspannen door werk
Zoals gezegd kunnen er in bepaalde gevallen zwaardere eisen gelden dan de eisen die de arbo-wet voorschrijft. De arbo-wet is een grote wet, te groot om in dit artikel in zijn geheel uit te leggen. Toch zullen hier enkele bepalingen voor wat betreft overspannen door werk worden genoemd.
De werkgever moet een beleid voeren dat is gericht op zo goed mogelijke arbeidsomstandigheden. Hij moet bekijken wat het risico is op een arbeidsongeval (waaronder overspannen door werk) en moet voldoende maatregelen nemen om die risico’s in te perken of te voorkomen. Daarnaast moet de werkgever monotone en tempogebonden arbeid zoveel mogelijk voorkomen en moet hij werknemers goed instrueren met betrekking tot de risico’s die zij lopen tijdens het werk en over hoe ze die kunnen afwenden.
Een werkgever die niet voldoet aan deze eisen en die wordt geconfronteerd met een werknemer die overspannen door werk is, kan zich dus niet beroepen op het hebben voldaan aan zijn zorgplicht.
Overspannen door werk – Conclusie
Wanneer een werknemer te veel werk krijgt voor te lange tijd, bestaat de kans dat hij door dat werk overspannen raakt. Dat is niet leuk, vooral niet als dat voorkomen had kunnen worden. De werkgever heeft een belangrijke rol in het voorkomen dat werknemers overspannen door werk raken.
Hij is dan ook in beginsel aansprakelijk voor een werknemer die overspannen door werk raakt en zal eventuele schade moeten vergoeden. Wanneer hij kan aantonen dat de schade niet door het werk komt, dat hij zijn zorgplicht is nagekomen óf dat de werknemer opzettelijk of bewust roekeloos overspannen door werk is geworden, is er geen schadevergoedingsplicht.
Wanneer u overspannen door werk bent geworden door schuld van uw werkgever en u schade heeft geleden, kunt u uw werkgever daarvoor aanspreken. Mocht uw werkgever niet willen meewerken, dan is het aan te bevelen om de hulp van een jurist in te schakelen. Dat geldt ook voor wanneer u werkgever bent en uw werknemer komt met een (onterechte) vordering tot schadevergoeding.
