Beslaglegging is een middel dat in het civiele recht kan worden toegepast in veel verschillende situaties. Zo kan beslaglegging plaatsvinden zonder gerechtelijke procedure, na een procedure, of in afwachting van een procedure.
Het kan echter zo zijn, dat er sprake is van onrechtmatig beslag. Dit artikel gaat over onrechtmatig beslag: wanneer is er sprake van? Wat zijn de gevolgen ervan? Kan de schuldenaar iets doen tegen het leggen van onrechtmatig beslag en zo ja: wat zijn zijn mogelijkheden?
Onrechtmatig beslag
Het komt regelmatig voor dat er beslag wordt gelegd terwijl dat onrechtmatig is. Dit komt voornamelijk voor bij conservatoir beslag, aangezien die vorm van beslaglegging niet uitgebreid wordt getoetst door de rechter én meestal wordt gelegd naar aanleiding van het horen van enkel de verzoeker van het beslag. Tevens wordt conservatoir beslag vaak niet als bewarend beslag gebruikt, maar als verkapt pressiemiddel om de schuldenaar aan te zetten tot betaling.
Dat wil overigens niet zeggen dat het niet mogelijk is dat executoriaal beslag onrechtmatig wordt gelegd. Ook dat is mogelijk: het zal dan voornamelijk gevallen betreffen waarin de beslaglegger meent dat hij een titel (reden) heeft om beslag te leggen, maar waarbij dat uiteindelijk niet zo blijkt te zijn. Het kan ook zo zijn, dat er beslag wordt gelegd, terwijl vooraf al bekend is, dat dat zinloos zal zijn.
Een onrechtmatig beslag wordt in de juridische wereld ook wel een vexatoir beslag genoemd. Wanneer er sprake is van een onrechtmatig beslag, kan de beslaglegger worden verplicht tot het betalen van schadevergoeding. Uiteraard moet er dan wel aannemelijk kunnen worden gemaakt dat er schade is geleden.
Wanneer is een beslag onrechtmatig?
Een beslag kan op twee manieren onrechtmatig zijn:
- Indien het beslag uiteindelijk totaal ongegrond blijkt te zijn, rust een risicoaansprakelijkheid op de beslaglegger. In dat geval zal hij de opgelopen schade moeten vergoeden.
- Indien het beslag gedeeltelijk ongegrond blijkt te zijn (het bedrag is te hoog, het is te lichtvaardig gelegd, het beslag is onnodig gehandhaafd), moet worden bekeken aan de hand van de criteria voor misbruik van recht of er een schadevergoeding wegens onrechtmatige daad betaald moet worden.
Onrechtmatig beslag opheffen
Indien het beslag onrechtmatig is, zijn er theoretisch meerdere manieren om het op te heffen (of het te voorkomen, indien het nog niet is gelegd). De meest gebruikte en meest effectieve manier, is echter het starten van een kort geding. De rechter wordt daarin gevraagd om het beslag op te heffen. Het vorderen van schadevergoeding kan echter niet in het kort geding, daarvoor zal een aparte procedure moeten worden gebruikt.
Het is verstandig om in elk geval de hulp van een jurist in te schakelen indien u een onrechtmatig beslag wilt opheffen. Of daar mogelijkheden voor zijn en wat specifiek in uw geval de beste keuze is, hangt namelijk altijd af van de context waaronder het beslag is gelegd.
Beslag leggen is dus goed oppassen
Gezien het bovenstaande, is het verstandig om goed op te passen met het leggen van beslag. Heeft u een executoriale titel in handen die voortvloeit uit een gerechtelijk vonnis, dan zal er niet snel iets mis gaan. Meer moet u gaan opletten indien u bijvoorbeeld het recht van parate executie als hypotheekhouder inroept. Veel oplettendheid is geboden bij het leggen van conservatoir beslag.
Legt u immers onrechtmatig conservatoir beslag, dan kan dat u komen te staan op het moeten betalen van een grote schadevergoeding. Het is verstandig om vooraf goed te bekijken of met het beslag niet alleen wordt voldaan aan de specifieke regels van de rechtbank en van de wet, maar of ook de onderliggende vordering het beslag wel kan dragen.
Onrechtmatig beslag – Conclusie
Het leggen van onrechtmatig beslag kan leiden tot het moeten betalen van schadevergoeding. Verreweg de meeste beslagen zullen niet onrechtmatig worden gelegd, echter, het komt soms voor dat een beslag wél onrechtmatig wordt gelegd. Dit speelt voornamelijk bij het conservatoir beslag.
Is er in uw specifieke situatie sprake van (dreigend) onrechtmatig beslag, moet er conservatoir beslag worden gelegd of heeft u een conflict over onrechtmatig beslag, dan is het verstandig om een jurist in te schakelen. Hij kan bekijken of een bepaalde beslaglegging inderdaad onrechtmatig is, of het beslag kan worden opgeheven en of een vordering tot schadevergoeding zinvol is.
