Wanneer u een rechtszaak wil starten, zitten daar kosten aan verbonden. Die kosten vallen uiteen in een aantal verschillende categorieën. Het is verstandig om u vooraf op de hoogte te stellen van de kosten die bij een rechtszaak komen kijken, zodat u in elk geval weet of het zin heeft om te procederen.
In dit artikel bekijken we welke kosten er gemoeid zijn met een rechtszaak. We bekijken dat afzonderlijk voor de eiser en voor de gedaagde. Tevens bekijken we of die kosten kunnen worden teruggevorderd van de verliezer van de rechtszaak.
We bekijken in dit artikel enkel de kosten van de civiele rechtszaak, niet van zaken in het bestuursrecht of het strafrecht.
Kosten rechtszaak
De kosten van een rechtszaak vallen uiteen in verschillende soorten kosten die we hierna afzonderlijk zullen bekijken:
- Kosten voor juridische bijstand;
- Kosten voor de diensten van de deurwaarder;
- Kosten van de rechtbank (griffierechten) en
- Kosten van getuigen en deskundigen.
Kosten juridische bijstand
Juridische bijstand is niet altijd verplicht in een juridische procedure. Zo mag u zelf procederen bij de kantonrechter en als gedaagde in kort geding. Toch is het vrijwel nooit verstandig om zelf te procederen in de rechtszaak, zeker niet wanneer er een (ervaren) jurist tegenover u staat. Dat geldt voor zowel de eiser als voor de gedaagde. De kosten die u op die manier uitspaart aan juridische bijstand, bent u bij verlies extra kwijt aan het verlies van de procedure (en een veroordeling in de kosten van de rechtszaak).
De kosten van juridische bijstand kunnen variëren, afhankelijk van met wie u in contact treedt om u bij te staan. Uurtarieven lopen uiteen van zo’n 60 euro per uur tot 600 euro per uur. Vaak zijn juristen ook bereid om tegen een vaste prijs de rechtszaak helemaal af te handelen, zodat u zeker weet dat onbeperkt uren schrijven niet aan de orde is.
De kosten van de rechtszaak worden vaak in grote mate bepaald door de kosten van de juridische bijstand, zeker omdat u die kosten ook bij winst meestal niet helemaal terugkrijgt (zie de paragraaf ‘Kosten rechtszaak terugvorderen’).
Kosten deurwaarder
Kosten voor de rechtszaak waar u vaak niet onderuit komt, zijn de kosten van de deurwaarder (zo’n 90 euro). De wet schrijft tussenkomst van de deurwaarder namelijk voor bij rechtszaken die worden gestart met een dagvaarding. In een groot gedeelte van de rechtszaken worden daardoor kosten voor de deurwaarder gemaakt. Bij de verzoekschriftprocedure (voornamelijk bij personen- en familierechtszaken) is het niet nodig om een deurwaarder in te schakelen.
Ook na de rechtszaak moeten er soms nog kosten worden gemaakt. Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer de verliezende partij niet voldoet aan het vonnis. In dat geval zal de deurwaarder uiteindelijk moeten overgaan tot beslaglegging. Deze kosten bedragen vaak enkele honderden euro’s.
De gedaagde partij is in een rechtszaak bij het indienen van de conclusie van antwoord geen deurwaarderskosten verschuldigd. Een uitzondering daarop is de situatie waarin de gedaagde verstek heeft laten gaan, het verstek niet heeft gezuiverd en in verzet wil gaan. In dat geval moet er een verzetdagvaarding worden uitgebracht door een deurwaarder. Een andere uitzondering is de situatie waarin een eis in reconventie is ingesteld die wordt toegewezen: in dat geval kan het zo zijn dat er kosten worden gemaakt voor bijvoorbeeld beslaglegging.
Kosten rechtszaak zelf (griffierechten)
Behalve kosten voor een jurist en kosten voor de deurwaarder, moet u ook rekenen op kosten van de rechtbank. Dit zijn de zogenaamde ‘griffierechten’.
De griffierechten variëren van (bijna) honderd euro bij kleine zaken en voor mensen met een laag inkomen, tot enkele duizenden euro’s bij grote zaken van meer dan 100.000 euro. De kosten van de rechtszaak voor natuurlijke personen (daartoe wordt ook de eenmanszaak gerekend) zijn lager dan die voor ondernemingen (waaronder de bv en de vof).
De gedaagde hoeft in zaken die spelen bij de kantonrechter geen griffierechten te betalen. Bij zaken die spelen bij de rechtbank zijn wél griffierechten verschuldigd door de gedaagde.
Een goede jurist zal u vooraf altijd vertellen wat de kosten van de rechtszaak zullen zijn. Hij zal dan ook kunnen zeggen hoe hoog de griffierechten zijn.
Kosten getuigen en deskundigen
In de gemiddelde rechtszaak zijn kosten voor getuigen en deskundigen niet aan de orde. Het is vaak voldoende als getuigenverklaringen op schrift worden gesteld en deskundigenverklaringen zijn niet zo vaak noodzakelijk.
Toch kan het voorkomen dat er getuigen worden gehoord of er een deskundigenbericht wordt gevraagd. In dat geval worden er extra kosten in de rechtszaak gemaakt. De getuige kan schadeloosstelling vragen, die de partij die de getuige heeft opgeroepen moet voldoen. De deskundige krijgt een (flinke) vergoeding betaald, die in eerste instantie uit de zak van de partij die hem oproept komt.
De kosten van getuigen en deskundigen kunnen flink oplopen en uiteindelijk een groot gedeelte van de kosten van de rechtszaak uitmaken. Dat geldt zeker indien er meerdere getuigen worden gehoord en meerdere deskundigen worden geraadpleegd. Het is altijd verstandig om samen met een jurist te bekijken of deze kosten noodzakelijk zijn en of er alternatieven zijn.
Kosten rechtszaak terugvorderen
De kosten van de rechtszaak terugvorderen is mogelijk wanneer u de winnaar van de procedure bent. U krijgt dan de volledige griffierechten vergoed door de verliezende partij, net als de deurwaarderskosten.
De kosten van uw jurist worden slechts forfaitair vergoed. Deze vergoeding voor de kosten van de rechtszaak wordt ook wel vergoeding tegen ‘liquidatietarief’ genoemd. Dat tarief is afhankelijk van het belang van de zaak en van wat er allemaal in de rechtszaak is gebeurd. Uitzondering daarop zijn kosten die door een jurist zijn gemaakt in intellectueel eigendomszaken, dan worden de kosten geheel vergoed zolang ze redelijk zijn (er zijn richtlijnen daarvoor).
Let op: bij verlies van de procedure komen de bovenstaande zaken voor uw eigen rekening. Het is daarom verstandig om vooraf een goede inschatting te maken van uw kansen in een rechtszaak. Het is ten zeerste aan te raden om daar een jurist voor in te schakelen.
Naast de kosten die de rechtszaak zelf met zich meebrengt, zijn er ook de kosten in het voorstadium: de buitengerechtelijke incassokosten. Die kosten worden niet gezien als kosten van de rechtszaak en worden apart ten laste van de verliezende partij gebracht.
Een kostenveroordeling voor de verliezende partij is dus ‘standaard’. Dat wil niet zeggen dat er niet vanaf kan worden geweken: de rechter kan besluiten dat de winnende partij toch alle (of zijn eigen) kosten voor de rechtszaak moet betalen in een aantal gevallen. Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer deze partij zich oneerlijk heeft gedragen, of wanneer de partij zonder overleg direct is gestart met de rechtszaak (rauwelijks dagvaarden).
Kosten rechtszaak – Conclusie
De kosten van een rechtszaak zijn een belangrijke factor om mee te nemen bij de beslissing of u gaat procederen of niet. Hierboven zijn de kosten duidelijk uitgelegd naar soort. Voor de precieze kosten in uw zaak kunt u een jurist raadplegen.
Een jurist raadplegen is natuurlijk sowieso verstandig. De vraag of u een rechtszaak moet starten hangt niet zozeer af van de kosten, maar juist van de kans van slagen ervan. Om dat te kunnen inschatten, zal uw juridische positie moeten worden bekeken aan de hand van alle omstandigheden die in uw geval spelen en aan de hand van het bewijs dat u heeft. Het is raadzaam om daarvoor een goede jurist in te schakelen.
