Overeenkomsten moeten worden nagekomen, is het hoofdbeginsel uit het Nederlandse overeenkomstenrecht. Echter, de precieze verplichtingen die uit de overeenkomst volgen, zijn vaak niet 100% duidelijk. De uitleg van de overeenkomst is vaak erg belangrijk om te zien wanneer er sprake is van wanprestatie en wanneer niet. Er moet worden gekeken naar wat er is afgesproken en wat daarmee is bedoeld. Daarbij is belangrijk om het verschil te maken tussen een inspanningsverplichting en een resultaatsverplichting.
In dit artikel bekijken we het verschil tussen de inspanningsverplichting en de resultaatsverplichting (ook wel inspanningsverbintenis en resultaatsverbintenis genoemd). Ook zullen we van beiden een voorbeeld geven en leggen we uit waarom het verschil tussen de inspanningsverplichting en de resultaatsverplichting zo van belang is.
Inspanningsverplichting
De inspanningsverplichting is een verplichting tot inspanning die een partij aangaat. Dat wil dus zeggen: de partij zal zich inspannen om een bepaald resultaat te bereiken, maar garandeert dat resultaat niet.
Bij een inspanningsverplichting kan dus niet reeds van wanprestatie worden gesproken op het moment dat het resultaat niet wordt bereikt. Er is pas sprake van wanprestatie zodra er niet voldoende inspanningen zijn geleverd. Er is dus niet snel sprake van wanprestatie én wanprestatie is tevens vaak lastig te bewijzen in het geval van een inspanningsverplichting.
Voorbeelden die meestal als inspanningsverplichting zullen worden aangemerkt zijn:
- De jurist die zijn werkzaamheden verricht garandeert niet een bepaald resultaat (winst van de zaak), maar wel dat hij zijn best doet.
- De concertpianist die wordt ingehuurd garandeert geen uitzinnig publiek, maar wel dat hij zich inspant om het publiek uitzinnig te maken.
- De makelaar die een huis moet verkopen garandeert niet de verkoop van het huis, maar wel zijn inspanning om dat resultaat voor elkaar te krijgen.
- De taxichauffeur garandeert niet uw tijdige aankomst op de door u gekozen bestemming, maar wél dat hij zich zal inspannen om ervoor te zorgen dat u op tijd bent.
Resultaatsverplichting
De resultaatsverplichting is een verplichting die veel verder gaat dan de inspanningsverplichting. De partij op wie deze verplichting rust, verplicht zich om een bepaald resultaat te behalen.
De verplichting om een bepaald resultaat te bereiken, wil ook zeggen dat alleen inspanning daartoe niet voldoende is. Wanprestatie is bij de resultaatsverplichting dus reeds aanwezig zodra het resultaat niet is zoals is overeengekomen.
Voorbeelden van verbintenissen die meestal als resultaatsverplichting worden aangemerkt zijn:
- De aannemer die uw huis bouwt verplicht zich tot het realiseren van een eindproduct: het huis. Wordt het huis niet (af)gebouwd, dan kan hij zich niet verweren met het argument dat hij zich in elk geval heeft ingespannen.
- De vervoerder die u als ondernemer uw producten meegeeft heeft ook een resultaatsverplichting. Hij verplicht zich tot het onbeschadigd afleveren van de producten op de plaats van bestemming. Doet hij dat niet, dan pleegt hij wanprestatie, omdat het resultaat (beschadigingen) niet conform overeenkomst is.
- Een tussenpersoon heeft als opdracht om een overeenkomst met een derde te sluiten voor rekening van zijn ‘opdrachtgever’ (lastgeving). Wordt de overeenkomst niet gesloten, dan zal de tussenpersoon wanprestatie plegen, ondanks dat hij zich wellicht wel voldoende heeft ingespannen.
Verschil inspanningsverplichting en resultaatsverplichting
Het verschil tussen een inspanningsverplichting en een resultaatsverplichting is dus, dat voor wanprestatie bij de resultaatsverplichting enkel hoeft te worden gesteld dat het resultaat niet is behaald, terwijl bij een inspanningsverplichting moet worden bewezen dat er niet voldoende inspanningen zijn gedaan. Het laatste is uiteraard veel lastiger dan het eerste.
Uiteraard hangen beiden enigszins samen. Zo zal het uitblijven van resultaat bij een inspanningsverplichting soms een indicatie zijn van een gebrek aan inspanning.
Hoe weet u of er sprake is van een inspanningsverplichting of een resultaatsverplichting?
Of er in een overeenkomst sprake is van een inspanningsverplichting of resultaatsverplichting zal soms expliciet in de overeenkomst benoemd zijn. Ook kan het zijn opgenomen in de algemene voorwaarden. Lees overeenkomst en algemene voorwaarden dus altijd door.
Het komt echter ook veel voor, dat er niets is afgesproken. In dat geval zal moeten worden bekeken wat de uitleg van de overeenkomst zelf met zich meebrengt. Vaak is er geen sprake van een zuivere inspanningsverplichting of een zuivere resultaatsverplichting. Er is dan sprake van een grijs gebied, waarbij de verplichtingen in beide categorieën vallen. Meestal zal echter óf de inspanningsverplichting duidelijker aanwezig zijn, óf de resultaatsverplichting. Het ligt dan voor de hand om aan de hand daarvan de verplichtingen te beoordelen.
Daarnaast kan er sprake zijn van overeenkomsten die zowel een inspanningsverplichting als een resultaatsverplichting met zich meebrengen. Een voorbeeld kan worden gezien bij de jurist: het binnen de beroepstermijn in hoger beroep gaan valt onder een resultaatsverplichting, terwijl het winnen van de zaak onder een inspanningsverplichting valt.
Is het dan in een specifiek geval onduidelijk of er (voornamelijk) sprake is van een inspanningsverplichting of van een resultaatsverplichting (en van wanprestatie of niet), dan is het verstandig om met een jurist te raadplegen. Hij kan u vertellen hoe de overeenkomst (waarschijnlijk) moet worden geïnterpreteerd en wat uw mogelijkheden zijn.
Inspanningsverplichting of resultaatsverplichting? – Conclusie
De vraag of een bepaalde verplichting van een contractspartij een inspanningsverplichting of een resultaatsverplichting is, komt voornamelijk naar voren bij de vraag of er sprake is van wanprestatie. Zeker bij de inspanningsverplichting kan het erg lastig zijn om te bewijzen dat er wanprestatie is gepleegd.
Weet u niet zeker of er sprake is van een resultaatsverplichting of een inspanningsverplichting? Zit u in een conflict over de nakoming (en wanprestatie) bij een overeenkomst? Zit u met bewijsproblemen bij de inspanningsverplichting? Het is raadzaam om dan een jurist in te schakelen om maatwerk te krijgen in uw situatie.
