Wanneer er een procedure bij de rechter wordt gevoerd, is er meestal een eiser en een gedaagde. Het komt echter regelmatig voor dat de gedaagde ook iets op de eiser te vorderen heeft. In dat geval komt de eis in reconventie om de hoek kijken.
In dit artikel bekijken we de eis in reconventie, we bekijken hoe en wanneer hij wordt ingesteld, we bekijken de terminologie tijdens het proces en we stellen aan de orde wanneer er geen eis in reconventie mogelijk is.
Eis in reconventie
De eis in reconventie (ook vaak ‘reconventionele vordering’ genoemd) is een tegenvordering, die kan worden ingesteld door de gedaagde in een procedure die is ingeleid met een dagvaarding. Na die dagvaarding, moet de gedaagde de conclusie van antwoord indienen. Daarin wordt de eis in reconventie opgenomen. Dit wordt meestal aangegeven met de term: “Conclusie van antwoord in conventie, tevens houdende eis in reconventie.”
In een verzoekschriftprocedure is het overigens ook mogelijk om een ‘eis in reconventie’ in te dienen. Die term wordt dan echter niet gebruikt, maar er wordt dan de term (zelfstandig) tegenverzoek gebruikt. Dit komt bijvoorbeeld aan de orde wanneer de werkgever ontbinding van de arbeidsovereenkomst bij de kantonrechter verzoekt en de werknemer (die bang is dat de werkgever het verzoek intrekt nadat blijkt dat hij een hoge ontslagvergoeding moet betalen) een zelfstandig tegenverzoek doet. Voor de rest van dit artikel zal echter worden uitgegaan van een (‘echte’) eis in reconventie in de dagvaardingsprocedure.
Een eis in reconventie kan in beginsel vrijwel altijd worden ingesteld en hoeft niet per se samen te hangen met de oorspronkelijke eis. Het voordeel van het instellen van een eis in reconventie in plaats van het starten van een aparte procedure zit voornamelijk in de snelheid van behandeling en in de besparing van griffierechten.
Eis in reconventie in kort geding
Ook in kort geding kan een eis in reconventie plaatsvinden, ondanks dat er dan geen conclusie van antwoord wordt genomen. Het is dan wel van belang dat die eis uiterlijk 24 uur vóór de zitting is medegedeeld aan de partijen en aan de kantonrechter.
Wordt dat niet gedaan, dan zal de eis in reconventie in beginsel niet in behandeling worden genomen. Dat is ook logisch: de wederpartij heeft zich er immers totaal niet op kunnen voorbereiden en wordt dan overvallen.
Eis in reconventie bij verstek
De eis in reconventie kan zelfs nog worden ingediend wanneer de gedaagde in eerste instantie bij verstek dreigt te worden veroordeeld. De gedaagde kan dit doen wanneer hij het verstek zuivert.
Is de gedaagde al bij verstek veroordeeld, dan kan hij een eis in reconventie ook nog indienen. Dit geschiedt dan in de verzetdagvaarding.
Terminologie en procesverloop
De terminologie wordt enigszins gewijzigd na het indienen van een eis in reconventie. Er zijn dan immers twee eisen (en twee verweren daartegen).
Daarom wordt de volgende terminologie gehanteerd:
- De eis van de oorspronkelijke eiser, wordt de ‘eis in conventie’ genoemd;
- Het verweer van de oorspronkelijke gedaagde tegen de eis in conventie, is de ‘conclusie van antwoord in conventie’;
- De eis van de gedaagde, wordt de ‘eis in reconventie’ genoemd. Deze wordt ook in de conclusie van antwoord genomen (‘Conclusie van antwoord in conventie, tevens houdende eis in reconventie’).
- Het verweer van de oorspronkelijke eiser, wordt de ‘conclusie van antwoord in reconventie’ genoemd.
Eventueel kunnen daarna nog volgen:
- De reactie van de oorspronkelijke eiser op de conclusie van antwoord in conventie, wordt in de conclusie van repliek in conventie weergegeven.
- De reactie van de oorspronkelijke gedaagde daarop, wordt in de conclusie van dupliek in conventie en repliek in reconventie opgenomen.
- De reactie van de oorspronkelijke eiser op de conclusie van repliek in reconventie is de conclusie van dupliek in reconventie.
Eventueel kunnen ook daarna nog conclusiewisselingen volgen. De termen ‘conventie’ en ‘reconventie’ blijven dan belangrijk, om duidelijk aan te kunnen geven waarover het gaat.
De wet stelt, dat de zaken in conventie en reconventie op hetzelfde moment worden behandeld en in het zelfde vonnis worden beslist, tenzij de rechter meent dan een van de twee eerder kan worden afgedaan.
Wanneer is een eis in reconventie niet mogelijk?
In beginsel kan in elke dagvaardingsprocedure een eis in reconventie ingesteld worden. Er zijn echter enkele uitzonderingen:
- Wanneer de oorspronkelijke eiser in een bepaalde hoedanigheid optreedt en de eis in reconventie hem persoonlijk betreft, is het instellen ervan niet mogelijk. Dat geldt ook voor de omgekeerde situatie. Denk aan iemand die bewindvoerder is en namens de onder bewind gestelde een dagvaarding uit laat brengen. In de conclusie van antwoord kan dan geen eis in reconventie tegen de bewindvoerder worden ingesteld. Denk ook aan de curator in een faillissement of aan de wettelijk vertegenwoordiger van kinderen.
- Ook wanneer de rechter beveelt dat een van beide zaken volgens de regels van de verzoekschriftprocedure moet worden voortgezet of wanneer de rechter zich (absoluut) onbevoegd verklaart voor de zaak en de zaak wil doorverwijzen, worden de zaken gesplitst. Een eis in reconventie wordt dan in een aparte procedure een ‘gewone’ eis in conventie.
- In de schadestaatprocedure en in een onteigeningsprocedure is de eis in reconventie niet mogelijk.
- In beginsel is het niet mogelijk om een eis in reconventie nog na de conclusie van antwoord in te dienen. Wanneer er echter nog geen verdere proceshandelingen hebben plaatsgevonden, is het indienen van de reconventionele vordering in uitzonderingsgevallen wel nog mogelijk.
- Het is niet mogelijk om een eis in reconventie pas in hoger beroep in te dienen. Dit moet reeds in eerste aanleg gebeurd zijn.
Als het niet (meer) mogelijk is om een eis in reconventie aan te voeren, zal de gedaagde een en ander in conventie moeten aanvoeren als verweer. In sommige gevallen kan het mogelijk zijn om een separate procedure te beginnen en om voeging te verzoeken, waardoor beide zaken tegelijkertijd behandeld worden. Het is verstandig om met een jurist te bespreken of dat kan en of dat zinvol is.
Eis in reconventie – Conclusie
De eis in reconventie is een veelgebruikt instrument. In veel gevallen kan een eis in reconventie worden ingediend, als dat maar vroeg genoeg in de procedure wordt gedaan. De eis in reconventie is voornamelijk interessant omdat er griffierechten mee bespaard worden en het de snelheid van de procedure ten goede komt.
Het instellen van een eis in reconventie is niet altijd even gemakkelijk. Zeker in zaken waar de belangen hoog zijn, is het belangrijk om advies van een goede jurist in te winnen. Over het algemeen geldt: hoe eerder u dat doet, hoe beter uw kansen in de procedure.
