Een structuurvennootschap is een speciale vorm van een bv of nv (of van een coöperatie, al wordt die in dit artikel niet specifiek behandeld), die te vinden is bij grote ondernemingen. Bij deze grote vennootschappen is het namelijk vaak problematisch dat de aandeelhouders regelmatig een zeer klein belang hebben en dat belang meestal enkel hebben om beleggingsdoeleinden. De aandeelhouders willen vaak niet eens invloed uitoefenen.
Daardoor kan het bestuur doen wat ze willen én daardoor zijn kleine aandeelhouders die wel invloed willen uitoefenen vaak de leiders van de vennootschap. Bij een nv is 20 of 30% meestal al meer dan genoeg om altijd een meerderheid te hebben. Ook in discussies over Corporate Governance is dit een belangrijk en terugkerend probleem. De structuurvennootschap biedt uitkomst voor deze problematiek.
Wat is een structuurvennootschap?
Een structuurvennootschap is meestal een grote nv. Als deze nv aan bepaalde eisen heeft voldaan, zijn de regels van de structuurvennootschap erop van toepassing. Deze regels (ook wel het ‘structuurregime’ genoemd) gelden dus naast alle algemene regels die voor alle normale vennootschappen gelden. Het belangrijkste verschil voor de structuurvennootschap is dat een raad van commissarissen verplicht is. Die controleert en benoemt de bestuurders van de structuurvennootschap.
Wanneer is een structuurvennootschap verplicht?
Een structuurvennootschap is verplicht als er drie jaar op rij is voldaan aan een aantal vereisten.
1. het geplaatste kapitaal samen met de reserves moet volgens de balans met toelichting ten minste 16 miljoen euro bedragen;
2. de vennootschap of een afhankelijke maatschappij heeft een ondernemingsraad;
3. bij de vennootschap en de afhankelijke maatschappijen samen werken ten minste 100 werknemers in Nederland.
Uiteraard zijn er enkele uitzonderingen op de verplichting tot het instellen van een structuurvennootschap met raad van commissarissen. Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer één natuurlijke persoon (dus geen rechtspersoon/bedrijf!) het gehele kapitaal voor de vennootschap verschaft.
De structuurvennootschap en de raad van commissarissen
Zoals gezegd is bij het voldoen aan de bovenstaande eisen een raad van commissarissen verplicht voor de structuurvennootschap. Aangezien er bij het ingaan van de verplichting voor de structuurvennootschap waarschijnlijk nog geen raad van commissarissen was, moet deze worden benoemd. Dat gebeurt door de aandeelhouders. Na deze benoeming wordt de invloed van aandeelhouders op de structuurvennootschap aanmerkelijk verzwakt. Belangrijke bevoegdheden gaan dan namelijk over naar de raad van commissarissen.
Eventuele nieuwe commissarissen moeten weliswaar benoemd worden door de aandeelhouders, maar dit kan enkel op voordracht van de al zittende raad van commissarissen. Aandeelhouders kunnen wel aanbevelingen doen voor deze voordracht, maar de raad van commissarissen is niet verplicht daarin mee te gaan.
De aandeelhouders hebben dus vrijwel geen keus in de benoeming van commissarissen. Het bestuur van de structuurvennootschap is daarmee ook voor een groot gedeelte buiten hun macht gelegen. Waar aandeelhouders normaal gesproken direct de bestuurders konden kiezen, kiest nu de raad van commissarissen de bestuurders én kiest de raad van commissarissen zijn eigen leden (min of meer). De macht van de aandeelhouders op de structuurvennootschap is dus voor een groot gedeelte verzwakt.
Dat is des te meer het geval aangezien de raad van commissarissen ook bepaalde bestuursbesluiten moet goedkeuren. Dat is bijvoorbeeld het geval bij het uitgeven van aandelen, het wijzigen van de statuten of het aangaan van duurzame samenwerkingsverbanden door de structuurvennootschap.
Het ontslaan van de raad van commissarissen
De aandeelhouders van de structuurvennootschap kunnen wel commissarissen naar huis sturen, maar ook dat blijkt niet gemakkelijk. Voor het ontslaan van een individuele commissaris moet toestemming worden gegeven door de rechter (de ondernemingskamer).
Het is ook mogelijk om het vertrouwen in de gehele raad van commissarissen op te zeggen. In dat geval wordt een nieuwe raad van commissarissen voor de structuurvennootschap benoemd door de ondernemingskamer van het gerechtshof te Amsterdam. Die kan daarna niet meer worden weggestuurd door de aandeelhouders.
De ondernemingsraad in de structuurvennootschap
De ondernemingsraad heeft een aparte bevoegdheid in het benoemen van de raad van commissarissen voor de structuurvennootschap. Zij kunnen net als de aandeelhouders aanbevelingen doen voor de voordracht van nieuwe commissarissen door de raad van commissarissen.
Ten minste een derde van de leden van de raad van commissarissen van de structuurvennootschap moet in beginsel overeenkomstig de aanbeveling van de ondernemingsraad worden voorgedragen voor benoeming.
Schema: De raad van commissarissen in de structuurvennootschap
De structuurvennootschap met de raad van commissarissen – Conclusie
Wanneer een onderneming voldoet aan de vereisten van de structuurvennootschap verandert er in de top van de onderneming flink wat. Of een bepaalde onderneming voldoet aan de eisen van de structuurvennootschap en of een raad van commissarissen moet worden ingesteld is uiteraard niet in zijn algemeenheid te zeggen. Dit is ook het geval aangezien er een aantal uitzonderingsgevallen zijn.
Het is verstandig om contact op te nemen met een jurist wanneer het vermoeden bestaat dat de structuurvennootschap van toepassing kan zijn. Hij kan uitzoeken of dat ook daadwerkelijk zo is én kan voorlichting geven over wat dat precies inhoudt.
