Peter: “Mooi horloge! Kan ik hem kopen? Ik bied 200 euro! “
Hans: “Goede prijs! Doen we!”
Is er nu een mondelinge overeenkomst tot stand gekomen? Moet deze overeenkomst niet eerst schriftelijk worden vastgelegd voordat hij rechtsgeldig is? Zijn alle mondelinge overeenkomsten rechtsgeldig?
Rechtsgeldige mondelinge overeenkomsten
Een overeenkomst komt, juridisch gezien, tot stand door een aanbod en de aanvaarding van dat aanbod. In het bovenstaande geval is de eerste zin het aanbod en de tweede zin, het antwoord, de aanvaarding van dat aanbod. In beginsel is een mondelinge overeenkomst dus rechtsgeldig.
Het rechtsgeldig zijn van een mondelinge overeenkomst houdt in dat de overeenkomst ook af te dwingen is. Als Peter nu opeens besluit dat hij toch geen 200 euro wil betalen of als Hans opeens besluit dat hij eigenlijk liever meer geld had gehad voor het horloge, dan kan de andere partij (eventueel via de rechter) afdwingen dat alle verplichtingen worden nagekomen.
Bij een mondelinge overeenkomst geldt wel dat het aanbod direct moet worden aanvaard. Wordt dit niet gedaan, dan vervalt het aanbod. Als Peter het aanbod doet en Hans pas na een dag besluit om het te aanvaarden, dan is Hans te laat en kan Peter onder het aanbod uit. Dit geldt ook wanneer Hans eerst het aanbod afwijst en daarna zegt dat hij er toch wél mee akkoord gaat. Uiteraard kan Peter in beide gevallen simpelweg opnieuw het aanbod doen, als hij nog steeds een overeenkomst met Hans wil hebben.
Niet afdwingbare of niet rechtsgeldige mondelinge overeenkomsten
Afgezien van de bovenstaande eisen is niet elke mondelinge overeenkomst rechtsgeldig. De meest in het oog springende is de koopovereenkomst van een woonhuis. Voor dat geval schrijft de wet voor dat een mondelinge overeenkomst niet rechtsgeldig is en dat de koop schriftelijk moet worden overeengekomen wanneer de koper geen bedrijf is.
Ook in het geval Peter en Hans hadden afgesproken om samen te lunchen en Hans niet komt opdagen is er geen mogelijkheid om dat rechtens af te dwingen. Dat ligt overigens niet aan het feit dat het nu juist mondeling is afgesproken, want dat zou schriftelijk ook niet afdwingbaar zijn. Feit is echter wel dat dit soort afspraken vaak mondeling worden gemaakt. Dit soort afspraken zijn echter niet op een rechtsgevolg (een verandering in de rechtstoestand) gericht en er is dus geen afdwingbare mondelinge overeenkomst tot stand gekomen. Dat wil overigens niet zeggen dat er geen morele overeenkomst tot stand is gekomen. Het mag dan immers juridisch gezien niet afdwingbaar zijn, maar moreel gezien behoor je dat soort afspraken na te komen.
Is het slim om een mondelinge overeenkomst te maken?
Vaak is het inderdaad slim om een mondelinge overeenkomst te maken. Wat veel mensen zich niet realiseren is dat we dit heel erg vaak doen. Om maar een voorbeeld te geven: ga je naar een restaurant en bestel je een biefstuk met friet, dan verricht je ook juridische handelingen. Juridisch gezien ga jij op het aanbod van het restaurant in. Het restaurant biedt ‘friet en biefstuk’ aan, jij aanvaardt mondeling door te bestellen bij de serveerster. Een schriftelijk contract voor het bestellen van een biefstuk lijkt en is belachelijk.
Gaat het echter om grotere zaken zoals een een duur horloge of een prachtige sofa, dan is een (ver)koopcontract weliswaar niet nodig, maar wel handig. Hoewel er een mondelinge overeenkomst gemaakt kan worden tussen beide partijen en die rechtsgeldig kan zijn, is een mondelinge overeenkomst ook vrijwel niet te bewijzen. Als één van de twee partijen er dan opeens toch onderuit wil en de mondelinge overeenkomst ontkent, dan heeft de ander geen bewijs (of minder bewijs) dat er daadwerkelijk een overeenkomst is gesloten.
Ook levert het problemen op in het geval de mondelinge overeenkomst wel wordt erkend, maar er onenigheid is over de inhoud. Was er bijvoorbeeld 10 maart of 17 maart afgesproken als leveringsdatum? Was er besloten dat de prijs 1000 euro was of 1100 euro? Zouden de kussens van de bank inclusief zijn of exclusief? Allemaal problemen die simpel kunnen worden ondervangen met een schriftelijke overeenkomst. Ook dan kunnen er zaken niet geregeld zijn, maar de zaken die besproken zijn staan dan in ieder geval wél op papier.
De mondelinge overeenkomst – Conclusie
Kortweg gezegd is een mondelinge overeenkomst dus meestal rechtsgeldig, met als grote uitzondering de mondelinge overeenkomst tot het kopen van een huis, en de mondelinge overeenkomst tot het doen van een activiteit die geen rechtshandeling tot stand brengt (zoals afspreken om samen te eten of te gaan voetballen). Daarnaast heeft de mondelinge overeenkomst als groot nadeel dat het bewijzen van de afgesproken zaken erg lastig kan zijn.
Kortom: zet belangrijke afspraken op papier en spreek enkel af om te lunchen met iemand waarvan je weet dat hij zijn afspraken nakomt.
Heb je een conflict rondom een mondelinge overeenkomst, dan is het verstandig om te bekijken welke bewijsmiddelen je hebt. Weet je niet zeker of je genoeg bewijs hebt om de mondelinge overeenkomst te bewijzen, dan is het verstandig om een jurist te raadplegen om een inschatting van je juridische situatie te maken. Een jurist kan ook eventueel nog tips geven in je specifieke situatie om nog extra bewijs te verzamelen.
