Conservatoir beslag

Wanneer er een verbintenis tussen twee partijen is gesloten, moet deze uiteraard netjes worden nagekomen. Wanneer dat niet gebeurt, kan naar de rechter worden gestapt om een ‘executoriale titel’ te vragen, waar executoriaal beslag mee kan worden gelegd.

Executoriaal beslag is een prima middel, maar werkt enkel wanneer de schuldenaar nog vermogen heeft. Heeft hij inmiddels bijvoorbeeld alles vergokt, verkocht of weggeschonken, dan geldt het spreekwoord: “Van een kale kip kan men niet plukken”. Wanneer de schuldeiser bang is voor een dergelijke situatie kan conservatoir beslag gelegd worden.

Conservatoir beslag is beslag dat wordt gelegd om te conserveren, te bewaren. In tegenstelling tot executoriaal beslag is conservatoir beslag slechts tijdelijk. Het heeft als doel het voorkomen dat een schuldenaar bepaalde goederen wegmaakt voordat een rechter uitspraak heeft kunnen doen over de zaak en dus voordat eventueel executoriaal beslag kan worden gelegd.

Omdat conservatoir beslag gelegd moet kunnen worden voordat de schuldenaar goederen kan wegmaken, gaat deze procedure veel sneller dan de hoofdzaak waarin de eventuele executoriale titel kan worden verkregen.

Hoe wordt conservatoir beslag gelegd?

Conservatoir beslag wordt gelegd door het indienen van een verzoekschrift bij de voorzieningenrechter van de rechtbank. In dat verzoekschrift moeten een aantal zaken worden opgenomen, waaronder het recht dat wordt ingeroepen (bijvoorbeeld: het eigendomsrecht of een recht op schadevergoeding) en het bedrag dat daarmee gemoeid is.

De voorzieningenrechter beslist over het verzoek tot het leggen van conservatoir beslag na een oppervlakkig onderzoek. Dat wil zeggen dat hij niet diepgaand onderzoek hoeft te verrichten en dat hij kan vertrouwen op wat de verzoeker aan stukken heeft ingediend. De schuldenaar wordt niet gehoord: zou dat wel gebeuren, dan zou hij zijn goederen alsnog kunnen wegmaken voordat het conservatoir beslag wordt gelegd.

Nadat de voorzieningenrechter heeft besloten dat er conservatoir beslag gelegd mag worden en daarvoor ‘verlof’ afgeeft, moet dit dus wel nog worden medegedeeld aan de schuldenaar. Dat gebeurt door het aan de schuldenaar betekenen van een beslagexploit, het verlof van de voorzieningenrechter en het verzoekschrift waarop dit verlof is gegeven.

Na het leggen van conservatoir beslag: de hoofdzaak

Zodra het beslagexploit aan de schuldenaar is betekend, is het conservatoir beslag officieel gelegd. Zoals gezegd, is conservatoir beslag slechts tijdelijk, dus totdat er in de hoofdzaak (waarin een executoriale titel kan worden verkregen) is beslist.

Deze hoofdzaak moet binnen een termijn van ten minste acht dagen worden opgestart. Conservatoir beslag is immers slechts een tijdelijke maatregel, in afwachting van een eventueel executoriaal beslag. De voorzieningenrechter beslist de uiteindelijke lengte van de termijn. Wordt de termijn overschreden, dan vervalt het conservatoir beslag.

Wordt de hoofdzaak netjes opgestart, dan geldt het conservatoir beslag totdat er een executoriale titel is. Daarna gaat het over in executoriaal beslag als die executoriale titel wordt toegekend. Wordt er geen executoriale titel toegekend (en wordt de eis dus afgewezen), dan vervalt ook het conservatoir beslag.

Blokkerende werking van het beslag

Net als bij het executoriaal beslag, heeft het conservatoir beslag een zogenaamde ‘blokkerende werking’, waardoor de beslagene ‘relatief beschikkingsonbevoegd’ wordt. Deze misleidende termen houden niet in dat de schuldenaar de goederen waar het conservatoir beslag op rust niet meer mag wegmaken door ze bijvoorbeeld te verkopen of weg te schenken.

De blokkerende werking houdt in dat het beslag op het goed blijft liggen, zelfs als het wordt overgedragen. Op die manier blijft het beslag op het goed liggen. De verkrijger kan zich hooguit in sommige gevallen op derdenbescherming beroepen (enkel als hij het goed niet gratis heeft gekregen, het goed hem ‘in handen is gekomen’ en hij te goeder trouw was).

Conservatoir derdenbeslag

Wanneer een schuldenaar zelf weinig goederen heeft die eventueel in een hoofdzaak geld kunnen opleveren, is conservatoir derdenbeslag een mogelijkheid. Er wordt dan conservatoir beslag gelegd op goederen (meestal geld) van de schuldenaar dat in handen is van anderen dan de schuldenaar. Er kan worden gedacht aan bijvoorbeeld beslag op loon (conservatoir beslag bij de werkgever) of aan beslag op de fiets die de fietsenmaker tijdelijk onder zich heeft.

Ook moet er bij conservatoir derdenbeslag vaak rekening worden gehouden met een beslagvrije voet. Dat wil zeggen dat het beslag niet alle bestaansmiddelen van de schuldenaar mag betreffen zodra het beslag wordt gelegd op een periodieke uitkering. Bij bijvoorbeeld een conservatoir beslag op loon geldt het beslag niet voor een bepaald geldbedrag zodat hij geen beroep hoeft te doen op de sociale zekerheid. Dat gedeelte van zijn loon wordt dus wél uitgekeerd aan de schuldenaar. Meer informatie hierover kunt u vinden in het artikel over de beslagvrije voet.

Meer informatie over derdenbeslag kan worden gevonden in het artikel over derdenbeslag.

Schuldenaar is het niet eens met het conservatoir beslag

Het is goed denkbaar dat de schuldenaar het niet eens is met het conservatoir beslag dat is gelegd op verzoek van de schuldeiser. Die kans is extra groot omdat de schuldenaar pas nadat het conservatoir beslag is uitgesproken op de hoogte wordt gebracht. De voorzieningenrechter gaat enkel uit van de ingediende stukken van de (vermeende) schuldeiser en eventuele bezwaren van de schuldenaar worden dus niet meegenomen.

Nadat het conservatoir beslag is gelegd, kan de voorzieningenrecht die het verlof voor het beslag heeft gegeven dat ook weer opheffen. Dit kan wanneer een belanghebbende (meestal de schuldenaar) daarom vraagt. Het beslag wordt onder meer opgeheven wanneer er bepaalde fouten zijn gemaakt bij het leggen van het beslag, wanneer het beslag (na een oppervlakkig onderzoek) onnodig lijkt te zijn of (bij een geldbedrag) wanneer er zekerheid (‘borg’) wordt gesteld.

Ten slotte kan de schuldenaar ook gewoon de hoofdzaak afwachten. Tijdens de hoofdzaak kan de rechter namelijk ook het conservatoir beslag opheffen, net als dat het automatisch eindigt na de uitspraak in de hoofdzaak (doordat de zaak wordt gewonnen of doordat het conservatoir beslag bij verlies wordt omgezet in executoriaal beslag).