Wanneer een werknemer iets doet dat de werkgever eerder reeds heeft verboden in een schriftelijk document kan hij gehouden zijn om een boete te betalen.
Dit artikel gaat over dat boetebeding. Wat is een boetebeding precies? Wat zijn de wettelijke regels voor het overeenkomen van een geldig boetebeding? Hoe zit het met de voorwaarden voor een boete die aan het overtreden van een concurrentiebeding hangt?
Boetebeding
Een boetebeding is een bepaling in een overeenkomst waarin staat dat als een bepaalde gebeurtenis plaatsvindt (of niet plaatsvindt) de ene partij een boete moet betalen aan de andere partij. Een voorbeeld van een boetebeding is het volgende:
Artikel 7
Wanneer Janssen Bouwhandel B.V. de spijkers niet op de afgesproken dag levert, is hij een boete van 500 euro verschuldigd aan Pietersen Timmerwerken.
In dit artikel gaan we uit van een boetebeding in een arbeidsovereenkomst (of een in een document waar de arbeidsovereenkomst naar verwijst, zoals een huishoudelijk reglement). Een voorbeeld daarvan zou kunnen zijn:
Artikel 12
De werknemer dient vertrouwelijke documenten niet mee naar huis te nemen om zo de vertrouwelijkheid te waarborgen. Neemt hij deze documenten wel mee naar huis, dan is hij een boete van 500 euro per keer verschuldigd. Deze boete moet worden overgemaakt naar Artsen zonder Grenzen.
Uiteraard is het inroepen van het boetebeding een keuze van de werkgever. Besluit de werkgever om de boete niet op te leggen, dan mag dat ook. Besluit de werkgever dat dit feit zeer ernstig is, dan kan hij natuurlijk ook andere maatregelen nemen, zoals schorsing of ontslag op staande voet.
Voorwaarden geldig boetebeding
Een boetebeding moet aan een aantal voorwaarden voldoen. Zo moet het boetebeding ten alle tijden schriftelijk zijn overeengekomen. Dat kan zowel in de arbeidsovereenkomst als in een document waarnaar de arbeidsovereenkomst verwijst, zoals een huishoudelijk reglement of de cao. Het boetebeding moet daarnaast duidelijk zijn omschreven: zowel voor welke voorschriften de boete geldt als de hoogte van die boete.
Ook de bestemming van de boete moet worden omschreven. Deze bestemmingskeuze mag niet middellijk of onmiddellijk persoonlijk voordeel voor de werkgever teweegbrengen. Een goed doel als boete-ontvanger behoort wel tot de mogelijkheden. Wanneer er daadwerkelijk nadeel voor de werkgever is, kan het boetebeding wel als gefixeerde schadevergoeding worden overeengekomen. Dan kan het geld wel aan de werkgever ten goede komen.
Voorwaarden innen boete
Wanneer de werknemer het boetebeding overtreedt, kan de werkgever hem de boete opleggen. Dat is een keuzemogelijkheid voor de werkgever: óf hij houdt de werknemer aan de boete, óf hij eist schadevergoeding (als er schade is). Zowel de boete handhaven als schadevergoeding eisen is niet mogelijk, ook niet als dat contractueel is overeengekomen.
Wanneer de werkgever kiest voor de boete, mag hij, zoals ook in het beding hoort te staan, niet alsnog voordeel ontvangen uit deze boete. Tevens mag de boete (of een aantal gezamenlijke boetes) niet meer bedragen dan een halve dag loon per week.
Wanneer de werknemer meer loon heeft dan het wettelijk minimumloon, kan schriftelijk in het boetebeding worden bepaald dat de boete wel meer bedraagt dan een halve dag loon per week. Ook mag er dan worden afgeweken van het principe dat de werkgever geen voordeel mag hebben van het opleggen van de boete. Daar komt voor in de plaats dat de rechter de mogelijkheid heeft de boete te verlagen als die bovenmatig is.
Boetebeding bij het concurrentiebeding
Wanneer er sprake is van een concurrentiebeding, wordt er ook gedreigd met een boete. Deze boete zal de werknemer moeten betalen bij overtreding van het concurrentiebeding. Zo kan de werkgever gecompenseerd worden. Hoe zit het dan met dan met bovenstaande eis dat een boetebeding niet tot voordeel van de werkgever mag strekken?
De Hoge Raad heeft zich hier ook over gebogen: in het geval van een concurrentiebeding hoeft de boete niet te voldoen aan de eisen die worden gesteld aan een boetebeding. Dat houdt dus ook in dat de boete die op het concurrentiebeding staat hoger mag zijn dan de regels voor het boetebeding voorschrijven. Ook het vorderen van de boete én het vorderen van schadevergoeding (hetwelk niet mogelijk is bij het boetebeding) is bij het concurrentiebeding toegestaan.
Boetebeding – Conclusie
Het boetebeding is terug te vinden in veel arbeidsovereenkomsten. Er zitten echter een aantal haken en ogen aan. Zo moet het boetebeding goed worden omschreven in een schriftelijk stuk, mag de werkgever (in beginsel) niet de begunstigde van de boete zijn, zit er een maximum aan de boete en kan er niet tevens schadevergoeding worden gevorderd bij het uitoefenen van de rechten die uit het boetebeding vloeien. Voor het concurrentiebeding gelden veel van deze vereisten niet volgens de geldende rechtspraak.
Wanneer een werknemer wordt gehouden aan een boetebeding en hij de boete moet betalen, kan het bij grote bedragen verstandig zijn om contact op te nemen met een jurist. Hoe sneller dat wordt gedaan, hoe groter de kans is op een gunstige uitkomst.
