In een onderneming worden allerhande besluiten genomen. Soms gaan die besluiten bijvoorbeeld tegen de statuten van de onderneming in, of zijn ze tegen de wet. Soms wordt dat bewust gedaan, soms gebeurt het onbewust.
In dit artikel bekijken we welk soort besluiten niet mogelijk is en hoe dergelijke besluiten in een onderneming teruggedraaid kunnen worden. Het gaat hier specifiek om besluiten die worden genomen door organen van rechtspersonen (denk aan de aandeelhoudersvergadering en het bestuur van de bv en de nv).
Terugdraaien besluiten binnen een onderneming
Besluiten in een onderneming kunnen worden genomen door elk orgaan van de rechtspersoon. Normaal gesproken zullen het daarom besluiten zijn van de algemene vergadering van aandeelhouders of van het bestuur.
Die besluiten kunnen in een van drie categorieën vallen:
- Geldig
- Geldig tenzij een belanghebbende de ongeldigheid inroept (vernietigbaar)
- Ongeldig (nietig)
Zodra een besluit nietig is of vernietigd wordt, wordt het besluit teruggedraaid. Er ontstaat dan een situatie waarin het besluit juridisch gezien nooit is genomen.
Op die manier kunnen besluiten binnen een onderneming worden teruggedraaid, van besluiten met betrekking tot het ontslag van een bestuurder, tot besluiten over dividenduitkeringen. We zullen de laatste twee soorten besluiten hierna nader bekijken.
Vernietigbare besluiten
Een vernietigbaar besluit wil zeggen dat het besluit geldig is, maar dat een belanghebbende of de rechtspersoon zelf de ongeldigheid van het besluit kan inroepen. Het inroepen van deze ongeldigheid (het terugdraaien van het besluit) moet bij dergelijke besluiten bij de rechter gebeuren. In beginsel geldt daarvoor een termijn van één jaar na bekendmaking van het besluit.
De besluiten die vernietigbaar zijn, zijn:
- Besluiten die in strijd zijn met artikelen uit de wet of uit de statuten die gaan over de manier waarop besluiten tot stand moeten komen. Van belang is dat dergelijke besluiten wel kunnen worden bevestigd, waardoor vernietiging niet meer mogelijk is.
- Besluiten die tegen de redelijkheid en billijkheid in gaan. Deze grond kan worden gebruikt als restgrond: is er geen andere reden om het besluit te vernietigen, dan wordt deze reden gebruikt. Uiteraard is er enkel een kans van slagen indien er goede argumenten worden aangedragen om aan te tonen dat het besluit tegen de redelijkheid en billijkheid in gaat.
- Besluiten die in strijd zijn met een reglement (denk aan het huishoudelijk reglement dat veel ondernemingen hebben).
- Besluiten die genomen zijn terwijl er wilsgebreken aanwezig waren.
- Besluiten die paulianeus zijn.
Nietige besluiten
Gaat een besluit tegen de wet of tegen de statuten van de onderneming in en is het niet vernietigbaar, dan is het besluit in beginsel nietig. Dat kan anders zijn indien de wet er in een specifiek geval een ander gevolg aan geeft.
Of een besluit tegen de statuten in gaat, kan uiteraard enkel worden vastgesteld door het bestuderen van het besluit en van de statuten. Gaat een besluit tegen de statuten in doordat het is genomen zonder een in de statuten beschreven handeling van of mededeling door een ander, dan is bekrachtiging door die ander achteraf mogelijk. In dat geval is het besluit niet nietig en kan het niet worden teruggedraaid.
Of een besluit in strijd is met de wet, moet ook per geval bekeken worden. Er is op veel manieren strijd tussen de wet en een besluit mogelijk: dit kan bijvoorbeeld zijn omdat het bestuur geen wettelijke bevoegdheid had voor het besluit, omdat de vorm van het besluit onjuist is of omdat het besluit simpelweg inhoudt dat een strafbaar feit begaan moet worden. Ook van besluiten die tegen de openbare orde of goede zeden in gaan wordt wel eens aangenomen dat ze nietig zijn.
Conflicten in een onderneming
Het terugdraaien van besluiten die door een orgaan van de onderneming zijn genomen komt voornamelijk van pas op het moment dat er conflicten zijn. Op dat moment wordt er vaak specifiek gezocht naar mogelijkheden om het onwelgevallige besluiten ongeldig te verklaren.
Indien er conflicten ontstaan over bepaalde door het bestuur of door de aandeelhouders genomen besluiten, kan het mogelijk zijn om op die manier het besluit terug te draaien. Uiteraard werkt dat niet altijd: een besluit dat wordt teruggedraaid kan daarna alsnog worden genomen op de juiste manier, al dan niet met enkele kleine aanpassingen.
Bij conflicten in een onderneming die gaan over besluiten die zijn genomen of zullen worden genomen, is het daarom verstandig om contact op te nemen met een jurist.
Besluiten binnen een onderneming terugdraaien – Conclusie
Besluiten die door een orgaan van een onderneming zijn genomen kunnen in sommige gevallen worden teruggedraaid door vernietiging of doordat ze nietig blijken te zijn. Of daar gronden voor zijn moet uiteraard per individueel besluit apart worden bekeken.
Het ondernemingsrecht is complex, net als de wetgeving die gaat over het terugdraaien van besluiten die zijn genomen door bijvoorbeeld het bestuur of door de aandeelhouders. Het is verstandig om bij vragen of (dreigende) conflicten een jurist te raadplegen.
