Algemene voorwaarden: de grijze lijst

Veel particulieren lezen de algemene voorwaarden niet wanneer ze met een ondernemer in zee gaan die dergelijke algemene voorwaarden hanteert. Vaak wordt simpelweg op ‘volgende’ of ‘akkoord’ geklikt. De ondernemer lijkt daarom vrij om zomaar in zijn algemene voorwaarden te zetten wat hij wil: het lijkt immers toch niemand te weerhouden van de koop.

Om particulieren te beschermen, heeft de wetgever een zwarte lijst en een grijze lijst voor algemene voorwaarden opgesteld. In dit artikel wordt de grijze lijst met algemene voorwaarden bekeken. We bekijken wat het inhoudt als een beding op de grijze lijst staat, wat het verschil is met de zwarte lijst en welke bedingen precies op de grijze lijst staan.

Algemene voorwaarden en de grijze lijst

Op de grijze lijst van algemene voorwaarden staan bepalingen die, als ze worden opgenomen in algemene voorwaarden, worden vermoed onredelijk bezwarend te zijn indien ze worden gebruikt bij een overeenkomst tussen een particulier en een bedrijf.

Het betreft dus enkel een mogelijkheid voor particulieren om zich op te beroepen. Behoudens grote uitzonderingen (reflexwerking) kunnen bedrijven zich niet beroepen op de grijze lijst.

Indien een bepaling op de lijst staat wordt hij dus vermoed onredelijk bezwarend te zijn. Dat wil zeggen, dat de ondernemer moet bewijzen dat de bepaling niet onredelijk bezwarend is. De grijze lijst draait de bewijslast dus om.

Indien de ondernemer niet kan bewijzen dat de bepaling niet onredelijk bezwarend is, wordt hij dus als onredelijk bezwarend aangemerkt. Daardoor is de bepaling vernietigbaar. Dat wil zeggen: de particulier kan de bepaling buiten toepassing stellen als hij dat wil.

Welke algemene voorwaarden staan op de grijze lijst?

Op de grijze lijst staan (vrij vertaald) de volgende algemene voorwaarden:

Lange reactietermijn: elk beding waarbij de ondernemer een ongebruikelijk lange of onduidelijk omschreven termijn heeft om te reageren op een verklaring of een aanbod te aanvaarden.
Beperking verplichtingen: bedingen waarmee de ondernemer zijn verplichtingen inperkt naar een niveau dat de particulier niet hoefde te verwachten zonder het beding.
Afwijkende prestatie: elke bepaling die ervoor zorgt dat de ondernemer een wezenlijk ander product mag leveren of een wezenlijke andere dienst mag leveren, terwijl de particulier geen beroep mag doen op ontbinding.
Beperking verplichting tot nakoming: bepalingen die ervoor zorgen dat de ondernemer niet meer gebonden is aan de overeenkomst of die ervoor zorgen dat hij onder de overeenkomst uit kan komen om andere redenen dan dat gebondenheid niet meer van hem kan worden gevergd.
Lange termijn voor nakoming: elke algemene voorwaarde die stelt dat de ondernemer een ongebruikelijk lange of niet duidelijk bepaalde termijn heeft voor de nakoming van zijn verplichtingen.
Uitsluiting schadevergoedingsplicht: zogenaamde exoneratiebedingen, waarmee de wettelijke aansprakelijkheid voor het betalen van schadevergoeding geheel of gedeeltelijk wordt uitgesloten.
Wijzigingen bevoegdheid verrekening: alle bepalingen die de ondernemer een verder dan de wet gaande bevoegdheid tot verrekening toekennen, dan wel, de bevoegdheid tot verrekening van de particulier uitsluiten of beperken.
Verval rechten bij gedraging/nalaten: bedingen die tot gevolg hebben dat bepaald gedrag of nalaten van de particulier ervoor zorgt dat bepaalde rechten vervallen of bepaalde verweren niet meer gevoerd mogen worden, tenzij dat gerechtvaardigd is.
Betaling geldsom bij beëindiging: elk beding dat ervoor zorgt dat een particulier een bedrag moet betalen als de overeenkomt wordt beëindigd, uitgezonderd wanneer dit enkel gaat om het niet nakomen van de overeenkomst en/of wanneer het gaat om het vergoeden van een redelijk bedrag aan geleden verlies of misgelopen winst.
Verplichting sluiten overeenkomst: bepalingen die de particulier verplichten om een overeenkomst met de ondernemer of een derde te sluiten, tenzij dat redelijkerwijs van de particulier kan worden gevergd.
Duur abonnement meer dan een jaar: algemene voorwaarden die inhouden dat abonnementen meer dan één jaar lopen, tenzij na een jaar de mogelijkheid bestaat om op te zeggen met een opzegtermijn van maximaal één maand.
Ongelijke opzegtermijnen: elke bepaling die ervoor zorgt dat de particulier aan een opzegtermijn vast zit die langer is dan de opzegtermijn van de ondernemer.
Vormvereisten verklaring: bedingen die stellen dat verklaringen in een vorm moeten worden gedaan die zwaarder is dan een ondertekende brief, bijvoorbeeld bij notariële akte.
Beperkingen einde volmacht: alle algemene voorwaarden die ervoor zorgen dat een volmacht onherroepelijk is of niet eindigt door overlijden of ondercuratelestelling, tenzij het gaat om levering van een registergoed (onroerend goed).
Opzegtermijn abonnementen: bepalingen die regelen dat een particulier bij abonnementen een opzegtermijn van meer dan één maand heeft.

Zoals gezegd: bij alle bovenstaande bedingen is nog steeds tegenbewijs mogelijk. Daarnaast is het goed om u te realiseren dat een beding dat niet op de grijze lijst hierboven staat (en niet op de zwarte lijst staat) niet altijd is toegestaan. Het kan dan nog steeds een onredelijk bezwarend beding betreffen.

Grijze lijst – Zwarte lijst

Zoals al eerder in dit artikel is aangegeven, bestaat er naast de grijze lijst een zwarte lijst. De grijze lijst bevat bedingen die onredelijk bezwarend worden vermoed te zijn, de zwarte lijst bevat bedingen die onredelijk bezwarend zijn.

Het verschil zit hem in de mogelijkheid om tegenbewijs te leveren. Dat is bij de grijze lijst nog mogelijk, maar bij de zwarte lijst niet. Bepalingen uit de algemene voorwaarden die op de zwarte lijst staan, kunnen dus altijd worden vernietigd door de particulier.