Algemene voorwaarden: de blauwe lijst

Algemene voorwaarden worden vaak niet goed doorgenomen bij het sluiten van een overeenkomst. Dat heeft tot gevolg dat u aan verplichtingen vast kunt zitten, zonder dat u dat daadwerkelijk wilt. Om die reden zijn de zwarte, grijze en blauwe lijst met algemene voorwaarden opgesteld.

De blauwe lijst is verreweg het minst bekend. In dit artikel bekijken we de blauwe lijst met algemene voorwaarden daarom. We bekijken welke plaats hij heeft in onze wetgeving en hoe er een beroep op kan worden gedaan. Ook bekijken we het verschil met de zwarte en grijze lijst met algemene voorwaarden.

Algemene voorwaarden en de blauwe lijst

De blauwe lijst voor algemene voorwaarden stamt uit het Europese recht en is niet als zodanig opgenomen in de Nederlandse wetgeving. De lijst kan door de rechter worden gebruikt om te bekijken wanneer algemene voorwaarden onredelijk bezwarend zijn. Zijn algemene voorwaarden onredelijk bezwarend, dan zijn ze vernietigbaar (ongeldig te maken).

De blauwe lijst is indicatief: een beding dat op de blauwe lijst staat is niet altijd onredelijk bezwarend, maar het op deze lijst aanwezig zijn van een dergelijk beding geeft wel een indicatie van het oneerlijk zijn van het beding. De lijst moet als gezichtspunt worden meegewogen.

Van belang is dus, dat niet alle bedingen op de lijst oneerlijk zijn. Van de andere kant: staat een beding niet op de lijst, dan wil dat niet zeggen dat het niet oneerlijk is. Dit blijkt ook uit Europese jurisprudentie.

Ten slotte is van belang, dat de blauwe lijst voor algemene voorwaarden enkel voor consumenten van toepassing is. Betreft het in een bepaald geval een overeenkomst tussen twee ondernemers, dan is de blauwe lijst niet bruikbaar.

Welke algemene voorwaarden staan op de blauwe lijst?

De algemene voorwaarden die in de Europese regelgeving op de blauwe lijst staan zijn:

Aansprakelijkheid bij letsel of overlijden uitsluiten: bedingen die aansprakelijkheid van een verkoper voor overlijden of lichamelijk letsel van de consument uitsluiten of beperken ten gevolge van een doen of nalaten van de verkoper.
Wettelijke rechten uitsluiten of beperken: bedingen die de wettelijke rechten van de consument met betrekking tot wanprestatie van de verkoper -waaronder verrekening- uitsluiten of beperken.
Overeenkomst enkel voor consument onherroepelijk maken: bedingen die de verkoper de mogelijkheid geven zijn verplichtingen niet uit te voeren, terwijl de consument niet van zijn verplichtingen af kan.
Eenzijdige vergoeding bij annulering: bedingen die stellen dat de verkoper het reeds door de consument betaalde bedrag mag behouden als de consument wil afzien van de overeenkomst, zonder te bepalen dat de consument dat bedrag aan schadevergoeding krijgt van de verkoper als die op zijn beurt afziet van de overeenkomst.
Onevenredig hoge schadevergoeding: bedingen die ervoor zorgen dat de consument die zijn verplichtingen niet nakomt onevenredig veel schadevergoeding moet betalen (boetebedingen).
Eenzijdige opzeggingsmogelijkheden: bedingen die ertoe leiden dat de verkoper zelf de overeenkomst mag opzeggen, terwijl de consument dat niet mag en de verkoper toe te staan al betaalde bedragen te behouden.
Overeenkomst van onbepaalde tijd opzeggen zonder redelijke opzegtermijn: bepalingen die de verkoper toestaan om een duurovereenkomst van onbepaalde tijd op te zeggen zonder daarbij een redelijke opzegtermijn te hanteren, tenzij hij gewichtige redenen heeft.
Automatische verlenging overeenkomst: automatisch verlengen van de overeenkomst mag niet wanneer de laatst mogelijke opzeggingsmogelijkheid te ver voor het einde van de overeenkomst ligt.
Vooraf vaststellen instemming: bedingen die ervoor zorgen dat de instemming van de consument met bepalingen op onweerlegbare wijze wordt vastgesteld, terwijl de consument niet daadwerkelijk kennis heeft kunnen nemen van deze bedingen voordat hij de overeenkomst sloot.
Machtiging tot wijziging voorwaarden: bepalingen die de verkoper machtigen eenzijdig de voorwaarden van de overeenkomst te wijzigen, zonder geldige en in de overeenkomst vermelde reden.
Machtiging tot wijziging prestatie: bepalingen die de verkoper machtigen eenzijdig de kenmerken van het product of de dienst te wijzigen, zonder dat hij daar een geldige reden voor heeft.
Latere vaststelling of verhoging prijs: het is toegestaan om de prijs van de goederen pas op het moment van levering vast te stellen en/of te bepalen dat de verkoper of dienstverlener zijn prijs mag verhogen, maar indien de eindprijs te hoog is ten opzichte van de bij het sluiten van de overeenkomst bedongen prijs, moet de consument de mogelijkheid hebben om de overeenkomst op te zeggen. Bepaalde vormen van prijsindexering zijn wél toegestaan.
Verkoper conformiteit en uitleg van de overeenkomst laten bepalen: bedingen die de verkoper het recht geven om te bepalen of hij aan de overeenkomst heeft voldaan en/of die de verkoper het exclusieve recht geven om bepalingen uit de overeenkomst te interpreteren.
Volmachten inperken: bepalingen die ervoor zorgen dat de verkoper niet (geheel) gebonden is aan door zijn gevolmachtigden aangegane verplichtingen, of die een speciale handeling of formaliteit vereisen voordat er sprake is van gebondenheid.
Opschorting uitsluiten: alle bedingen die ervoor zorgen dat de consument al zijn verplichtingen moet nakomen, terwijl de verkoper dat niet doet.
Overdracht verplichtingen zonder instemming: bepalingen die ervoor zorgen dat de verkoper zijn verplichtingen mag overdragen, terwijl hierdoor garanties voor de consument verminderen, zonder dat hij hiermee instemt.
Rechtsvorderingen beperken: bedingen die ervoor zorgen dat de consument wordt belemmerd om een rechtsvordering in te stellen, onder meer door het aanwijzen van een niet onder een wettelijke regeling ressorterend scheidsgerecht, door bewijsmiddelen uit te sluiten of door de bewijslast die eigenlijk op de ondernemer ligt, op de consument te leggen.

Van belang is tevens, dat de blauwe lijst met algemene voorwaarden nog een aantal uitzonderingen en verduidelijkingen kent. Het is daarom altijd verstandig om een jurist in te schakelen bij een beroep op de blauwe lijst, of u nu consument of ondernemer bent.

Blauwe lijst – Zwarte lijst – Grijze lijst

Naast de blauwe lijst voor algemene voorwaarden, bestaan ook de zwarte lijst en de grijze lijst. Deze laatste twee lijsten zijn expliciet in de wet opgenomen, terwijl de blauwe lijst met algemene voorwaarden enkel in Europese wetgeving voorkomt.

Waar de zwarte en de grijze lijst strikt gescheiden zijn, staan op de blauwe lijst een aantal bedingen die in mindere of meerdere mate ook terugkomen in de zwarte of grijze lijsten. Denk bijvoorbeeld aan het laten bepalen van de conformiteit van een goed door de verkoper. Dit staat als punt m op de blauwe lijst, maar óók als punt d op de zwarte lijst.

Aangezien de zwarte lijst (en in mindere mate de grijze lijst) een sterkere positie voor de consument met zich meebrengt, is het verstandig om in een dergelijk geval een beroep te doen op de zwarte lijst en niet op de blauwe lijst met algemene voorwaarden. Twijfelt u, dan is het een goed idee om een jurist te raadplegen.