Veel ondernemers hebben verkopers in dienst op basis van een arbeidsovereenkomst. Toch is dat niet de enige manier om producten aan de man te brengen: ook ‘freelance’-verkopers kunnen worden ingezet: zelfstandige verkopers die (potentiële) klanten benaderen en die proberen om die potentiële klanten te bewegen een overeenkomst aan te gaan met de ondernemer. De overeenkomst tussen de verkoper en de ondernemer zal in dat geval vaak gekwalificeerd worden als een agentuurovereenkomst.
In dit artikel bekijken we de agentuurovereenkomst. We bekijken hoe hij in de wet omschreven wordt, welke wettelijke bepalingen van toepassing zijn en welke bijzonderheden er bestaan bij het beëindigen van een agentuurovereenkomst.
Agentuurovereenkomst
De agentuurovereenkomst is een overeenkomst waarbij de ondernemer (de ‘principaal’ genoemd) en de zelfstandige verkoper (de ‘handelsagent’ genoemd) bepalen dat de handelsagent bij de totstandkoming van overeenkomsten tussen de principaal en derden zal bemiddelen. De handelsagent is daarbij niet ondergeschikt aan de ondernemer.
Van belang is dat de agentuurovereenkomst wordt onderscheiden van de distributieovereenkomst. Bij de agentuurovereenkomst is er sprake van een situatie waarin de handelsagent een bemiddelaar en (in sommige gevallen) vertegenwoordiger van de principaal is. Bij de distributieovereenkomst koopt en verkoopt de distributeur op eigen rekening de goederen.
Opstellen agentuurovereenkomst
De agentuurovereenkomst is een speciale vorm van de overeenkomst van opdracht én van de bemiddelingsovereenkomst. Dat wil zeggen dat naast de specifieke regels omtrent de agentuurovereenkomst, de regels rondom de overeenkomst van opdracht, de bemiddelingsovereenkomst én de regels van het algemene verbintenissenrecht van toepassing zijn.
Van belang is daarbij, dat een groot gedeelte van de regelgeving rondom de agentuurovereenkomst van (half)dwingend recht is. Dat wil zeggen dat er in een agentuurovereenkomst niet of slechts beperkt kan worden afgeweken van deze bepalingen. Wordt er toch afgeweken van deze bepalingen, dan zijn die afwijkingen ongeldig.
Om die reden is het verstandig om een agentuurovereenkomst (waarbij het vrijwel altijd om aanzienlijke bedragen gaat) te laten opstellen door een jurist. Zo weet u zeker dat de overeenkomst geldig is en komt u achteraf niet voor vervelende verrassingen te staan doordat er onvoorziene problemen opduiken.
Verplichtingen van de handelsagent (verkoper)
De belangrijkste verplichting van de handelsagent is het verlenen van bemiddeling bij de totstandkoming van overeenkomsten. Immers: dat is de reden dat de handelsagent provisie krijgt van de principaal.
Daarnaast moet de handelsagent zich (overigens net als de principaal) als een goed handelsagent gedragen. Hij heeft een zorgplicht: de handelsagent zal onder meer tijdig verleende en verantwoorde aanwijzingen van de principaal op moeten volgen, ondanks dat de handelsagent expliciet niet ondergeschikt is aan de principaal.
Tevens zal de handelsagent onder meer in de uitvoering van de agentuurovereenkomst zijn principaal moeten informeren over de wijze waarop hij zijn werkzaamheden uitvoert.
Verplichtingen van de principaal (ondernemer)
De belangrijkste verplichting die de principaal in bij een agentuurovereenkomst heeft, is uiteraard het betalen van de verschuldigde provisie. Deze provisie is verschuldigd voor elke overeenkomst die tot stand is gekomen tijdens de duur van de agentuurovereenkomst indien:
- dat door tussenkomst van de handelsagent is gebeurd;
- het een nieuwe overeenkomst met een bestaande, door de handelsagent aangebrachte klant betreft;
- het een overeenkomst is met iemand uit de klantenkring of het gebied dat aan de handelsagent is toegewezen, tenzij de handelsagent niet het alleenrecht had voor die klantenkring of dat gebied.
De principaal zal daarnaast alles moeten doen wat noodzakelijk is om ervoor te zorgen dat de handelsagent zijn werkzaamheden kan verrichten. Zo zal de principaal onder meer:
- voldoende documentatiemateriaal ter beschikking moeten stellen;
- de handelsagent moeten informeren indien dat nodig is voor de uitvoering van de agentuurovereenkomst;
- de handelsagent moeten waarschuwen als er aanzienlijk minder overeenkomsten gesloten zullen kunnen worden;
- op tijd moeten mededelen aan de handelsagent of hij een overeenkomst aanvaardt of weigert/niet uitvoert.
De principaal zal na afloop van elke maand aan de handelsagent een schriftelijke opgave moeten verstrekken met betrekking tot de provisie die verschuldigd is.
Beëindiging van de agentuurovereenkomst
De agentuurovereenkomst is in de basis een overeenkomst als elke andere en kan derhalve ook zo beëindigd worden, al zijn er wel een aantal extra regels van toepassing. Mogelijkheden die er (onder meer) zijn:
- Beëindiging met wederzijds goedvinden: uiteraard enkel mogelijk als beide partijen het eens zijn het eens over de beëindiging van de agentuurovereenkomst.
- Opzegging: indien er gebruik wordt gemaakt van opzegging, moet de overeengekomen opzegtermijn worden aangehouden. Is er geen opzegtermijn overeengekomen, dan is de opzegtermijn vier maanden als de overeenkomst tot drie jaar heeft geduurd, vijf maanden als de overeenkomst tot zes jaar heeft geduurd en zes maanden voor langere overeenkomsten.
- Ontbinding: de ontbinding van de agentuurovereenkomst kan via een verzoekschrift aan de rechter gebeuren. Ontbinding is mogelijk in het geval er sprake is van een dringende reden en in het geval er een verandering in omstandigheden is die ervoor zorgt dat beëindiging van de overeenkomst toegestaan is.
- Aflopen bepaalde tijd: is de agentuurovereenkomst slechts voor bepaalde tijd aangegaan, dan is het aflopen van die tijd voldoende om de overeenkomst te laten stoppen.
In speciale gevallen staan ook nog andere vormen van beëindiging open. Er kan dan worden gedacht aan (onder meer) een beroep op vernietiging of nietigheid van de overeenkomst. Indien u twijfelt over de mogelijkheid om de agentuurovereenkomst te beëindigen, neemt u het best contact op met een jurist.
Na het beëindigen van een agentuurovereenkomst, kan de handelsagent recht hebben op een vergoeding voor de door hem aangebrachte klanten en de voordelen die de principaal die overeenkomsten nog opleveren. Deze zogenaamde klantenvergoeding is maximaal één jaar aan provisies en moet binnen één jaar na beëindiging van de agentuurovereenkomst worden opgeëist.
Conclusie – Agentuurovereenkomst
De agentuurovereenkomst is een overeenkomst tussen een principaal (ondernemer) en handelsagent (verkoper), waarbij de handelsagent zal bemiddelen bij de totstandkoming van overeenkomsten tussen de principaal en derden. De agentuurovereenkomst is met veel regels omgeven, waarvan een groot aantal bepalingen van ‘dwingend recht’ zijn: afwijking in een overeenkomst is niet mogelijk.
Gezien de complexe materie van de agentuurovereenkomst, is het verstandig om het opstellen ervan over te laten aan een jurist. Is er in een bepaald geval sprake van een agentuurovereenkomst en dreigen er conflicten te ontstaan of zijn deze al ontstaan, dan is het ook raadzaam om een jurist te raadplegen.
