Vraag
Als voorzitter van de personeelsvertegenwoordiging liep ik onlangs tegen de tekst, genoemd in uw webpagina https://www.wetrecht.nl/de-collectieve-arbeidsovereenkomst-cao/ aan.
De tekst onder het kopje Rechten en Plichten uit de CAO voor niet-vakbondsleden, heeft mij nogal verbaasd. Het gaat dan om de vraag of de CAO ook geldt voor niet-vakbondsleden en of hij afdwingbaar is.
“Voor niet-vakbondsleden is het anders, net als voor vakbondsleden van een vakbond die geen partij is bij het afsluiten van de cao. Is de werkgever ook geen partij, dan zijn er geen rechten te ontlenen, tenzij er sprake is van een algemeen verbindend verklaring. Is de werkgever wél indirect of direct partij bij de cao, dan heeft hij de plicht om ook niet-vakbondsleden zo te behandelen als hij vakbondsleden behandelt onder de cao. De cao is dus van toepassing. Het is echter wel zo dat hoewel de werkgever de plicht heeft om de cao toe te passen, de werknemer niet het recht heeft om dat af te dwingen als hij geen vakbondslid (van een vakbond die partij is) is”.
Hoe moet dit gelezen worden? Ik kan toch de werkgever aanspreken zich te houden aan zijn verplichtingen? Wat wordt bedoeld met dat de werknemer niet het recht heeft om af te dwingen, dat hij zich aan zijn verplichtingen houdt?
Waarschijnlijk is mijn juridische kennis niet voldoende, om dit op de juiste manier te lezen. Graag ontvang ik hierover meer duidelijkheid.
Met vriendelijke groet,
…
Antwoord Wet & Recht
Geachte heer …,
Ik snap uw verwarring. Sterker nog: ik was de auteur van het desbetreffende artikel en heb er nog literatuur op nageslagen omdat ik het ook een vreemde situatie vond. Toch blijkt het zo te zijn zoals ik het in het artikel heb opgeschreven.
Normaal gesproken is een verplichting van een werkgever (of van wie dan ook) afdwingbaar door de werknemer (of de wederpartij) bij de rechter. Dit is een apart geval, want hoewel de werkgever in dit geval de plicht heeft om de cao na te leven, kan een werknemer die geen lid is van de vakbond dit niet afdwingen. Dat wil dus zeggen dat die werknemer geen beroep bij de rechter kan doen op het feit dat de werkgever zijn verplichtingen niet nakomt.
Dit is overigens niet de enige plek waar dergelijke ‘vreemde’ regels gelden: bij weddenschappen is bijvoorbeeld hetzelfde aan de hand. De verliezer is verplicht om de winnaar te betalen wat is afgesproken. Toch kan de winnaar dit niet bij de rechter afdwingen en staat hij dus met lege handen als de winnaar niet meewerkt. (Overigens is dat de reden dat men bij het wedden op bijvoorbeeld voetbal vaak vooruit moet betalen: achteraf kan een verliezer niet meer via de rechter worden gedwongen om te betalen.)
De gedachte achter de niet afdwingbaarheid van de cao in bepaalde situaties is waarschijnlijk dat wanneer een niet-vakbondslid deze verplichtingen zou kunnen afdwingen, hij dezelfde rechten heeft als een vakbondslid. Het gevolg daarvan zou uiteindelijk zijn dat het geen voordeel oplevert om vakbondslid te worden (en het wellicht zelfs nadeel oplevert).
Kortom: bent u vakbondslid, dan kunt u tot aan de rechter afdwingen dat de werkgever zijn verplichtingen uit de cao nakomt. Bent u geen vakbondlid, dan moet de werkgever wel zijn verplichtingen nakomen, maar kunt u deze niet afdwingen. Uiteraard zal de werkgever altijd zijn verplichtingen uit (onder andere) de arbeidsovereenkomst en de wet moeten nakomen én kunt u die bij de rechter afdwingen, of u vakbondslid bent of niet. Dit gaat enkel en alleen over de verplichtingen uit de cao.
Ik hoop dat ik uw verwarring heb kunnen weghalen. Mocht dat niet het geval zijn, of mocht u verder nog vragen hebben, dan hoor ik dat graag.
