Aandeelhoudersovereenkomst

Aandeelhouders van een vennootschap (bv/nv) willen vaak onderling afspraken maken over een aantal zaken. In eerste instantie gebeurt dat, bij oprichting, in de statuten van de vennootschap. Naast de statuten, worden dergelijke afspraken echter ook gemaakt in een aandeelhoudersovereenkomst.

In dit artikel bekijken we de aandeelhoudersovereenkomst. Er wordt gekeken naar wat het precies is, waarom hij wordt gesloten, wat er zoal in een aandeelhoudersovereenkomst staat en wat je kunt doen als een aandeelhouder zich niet aan de overeenkomst houdt.

Een aandeelhoudersovereenkomst is een overeenkomst die tussen meerdere aandeelhouders wordt gesloten. Is er sprake van een vennootschap met maar één aandeelhouder, dan is de aandeelhoudersovereenkomst uiteraard niet aan de orde.

De aandeelhoudersovereenkomst wordt gebruikt om een aantal belangrijke zaken tussen aandeelhouders onderling vast te leggen. Daarmee worden vooraf afspraken gemaakt, zodat conflicten en onduidelijkheden achteraf worden voorkomen. Ook kunnen tussen aandeelhouders afspraken worden gemaakt die afwijken van de statuten.

Deze overeenkomst kan dus worden gezien als van groot belang tussen de aandeelhouders in de vennootschap. Hoewel het opstellen van een aandeelhoudersovereenkomst niet verplicht is, is het wel ten zeerste aan te raden om er een op te stellen in een vennootschap met meerdere aandeelhouders.

Vaak wordt een aandeelhoudersovereenkomst niet enkel gesloten tussen de aandeelhouders, maar is ook de vennootschap zélf partij in de overeenkomst.

Wat staat er in een aandeelhoudersovereenkomst?

Een aandeelhoudersovereenkomst is net als elke andere overeenkomst: het staat partijen vrij om erin op te nemen wat men wil (en weg te laten wat men wil). Uiteraard gelden hierbij de wettelijke uitzonderingen (verboden) die bij elke overeenkomst gelden.

Een aantal bepalingen die vaak in een aandeelhoudersovereenkomst worden opgenomen zijn:

Het uitkeren van dividend. Wordt de gehele winst uitgekeerd? Zullen bepaalde reserves worden aangelegd? Zal de vennootschap een tussenvorm kiezen?
Concurrentiebedingen/relatiebedingen. Mag een aandeelhouder met een andere onderneming gaan concurreren met de vennootschap? Mag een aandeelhouder met die andere onderneming klanten van de vennootschap benaderen?
Geheimhoudingsbedingen. Een aandeelhouder heeft vaak toegang tot meer informatie dan een willekeurige derde. Hoe moet hij met die informatie omgaan?
Zijn er situaties waarin een aandeelhouder wordt gedwongen om zijn aandelen over te dragen? Denk daarbij aan de situatie waarin hij ziek wordt of de situatie waarin hij verplicht wordt om zijn aandelen over te dragen als een of meerdere van de andere aandeelhouders hun aandelen kunnen verkopen (ook wel ‘drag along’ genoemd).
Rusten er nog speciale verplichtingen op de aandeelhouders in het geval er bijvoorbeeld een liquiditeitstekort is? Moeten ze bijstorten uit privé in dat geval? Moeten ze een lening verstrekken?

Let wel: in elke situatie zijn verschillende bepalingen belangrijk. Het kan zo zijn dat hierbovenstaande bepalingen in een specifieke situatie juist niet in de aandeelhoudersovereenkomst moeten worden opgenomen. Het kan ook zijn dat er nog een aantal aanvullende bepalingen moeten worden opgenomen. Het opstellen van een aandeelhoudersovereenkomst is dan ook altijd maatwerk.

Verschillen statuten en aandeelhoudersovereenkomst

In de vennootschap, regelen de statuten de fundamentele zaken: van benoeming van bestuurders, tot eisen aan het aandeelhouderschap tot regels voor het overdragen van aandelen. De aandeelhoudersovereenkomst kan naast de statuten gesloten worden. Dat heeft een aantal voordelen, waaronder:

Vertrouwelijkheid. Enkel de beide partijen hebben inzicht in de afspraken, anderen niet. Dit in tegenstelling tot de afspraken die in de statuten worden gemaakt: die zijn gewoonweg bij de Kamer van Koophandel op te vragen door iedereen.
Tekortkomingen/wanprestatie. Bij het niet naleven van de statuten, is er sprake van nietigheid of vernietigbaarheid van de handeling (zie ook het artikel over in strijd met statuten handelen), terwijl bij het niet naleven van de aandeelhoudersovereenkomst sprake is van wanprestatie (en daardoor bijvoorbeeld een verplichting tot het moeten voldoen van schadevergoeding).
Aanpassen afspraken. Aanpassing van de statuten is omslachtig, want het moet bij de notaris gebeuren. Een aandeelhoudersovereenkomst kan tussen partijen onderling worden aangepast. Dat heeft overigens tevens gevolgen voor de bewijskracht (zie ook het artikel over bewijs).

Verplichtingen uit aandeelhoudersovereenkomst niet nakomen

Zoals hierboven als is aangegeven, is het niet naleven van de verplichtingen uit de aandeelhoudersovereenkomst op dezelfde manier gesanctioneerd als in het geval van elke andere overeenkomst. Het is in beginsel (onder meer) mogelijk om in dat geval de overeenkomst te ontbinden, om schadevergoeding te verkrijgen (al dan niet na een ingebrekestelling) of om simpelweg toch nakoming van de overeenkomst te vorderen.

Uiteraard zijn er uitzonderingen die in specifieke gevallen kunnen gelden. Het is dan ook verstandig om eerst advies van een jurist in te winnen voordat u bijvoorbeeld een aandeelhoudersovereenkomst ontbindt.