Dreigend ontslag

Het komt regelmatig voor dat werknemers het gevoel hebben dat er iets niet helemaal goed gaat op het werk en soms zelfs, dat het lijkt op dreigend ontslag. Wellicht is dat ook in uw geval zo. Als werknemer weet u vaak niet wat u dan moet doen. Moet u uzelf ziek melden? Is het verstandig om te reageren naar aanleiding van uw vermoedens? Kunt u het best zelf in de aanval gaan tegen het dreigend ontslag?

Wij zullen deze onderwerpen hierna bekijken. We bekijken wanneer er zoal sprake is van dreigend ontslag, wat u daartegen kunt doen, wat u vooral niet moet doen en hoe u het best uit een dergelijke situatie komt als u daadwerkelijk ontslag krijgt.

Wanneer er sprake is van dreigend ontslag, is dat niet prettig en levert het veel spanningen op. Soms heeft de werknemer die vermoedt dat hij ontslag zal krijgen ongelijk, maar heel vaak geldt ‘waar rook is, is vuur’. Dreigend ontslag om bedrijfseconomische redenen is vaak al te herkennen aan een flinke terugloop van werkzaamheden. Dreigend ontslag om niet-bedrijfseconomische redenen kan onder meer worden herkend aan:

U krijgt zonder goede reden een slechte beoordeling of een verbeterplan.
U krijgt onrealistische targets opgelegd, waardoor u moet falen.
Uw werkgever haalt belangrijke taken bij u weg en legt die bij collega’s neer, of u wordt niet meer betrokken bij belangrijke overleggen.
Uw werkgever heeft u al meerdere malen gevraagd of u ‘wel op uw plek zit’ en of u ‘niet eens iets anders zou willen?’
Uw werkgever beschuldigt u onterecht van allerhande misdragingen (en u bent wellicht al geschorst of op non-actief gesteld).
Er is een conflict over de uitvoering van werkzaamheden ontstaan tussen u en uw werkgever.

Uiteraard zijn er nog veel meer situaties waarin er sprake kan zijn van dreigend ontslag. Zoals gezegd, als u als werknemer vermoedt dat uw werkgever u wil ontslaan, klopt dat meestal.

Wat te doen bij dreigend ontslag?

Wat u het best kunt doen bij dreigend ontslag is afhankelijk van de precieze situatie. We zullen daarom hierna enkele situaties bekijken, met daarbij een korte uitleg:

Verwacht u op staande voet ontslagen te worden, dan zal dat ontslag meestal niet lang op zich laten wachten. Het is verstandig om nog vóór of in elk geval zo snel mogelijk nadat het ontslag op staande voet is gegeven, een jurist te raadplegen om te bekijken of het ontslag kan worden aangevochten. Immers: doet u niets, dan verliest u niet alleen uw baan, maar ook uw ww-uitkering.
Is het dreigend ontslag een ontslag om bedrijfseconomische redenen, dan moet uw werkgever zich tot het UWV wenden indien u niet instemt met het ontslag. Soms is er weinig meer te doen aan het ontslag via het UWV, maar het komt ook regelmatig voor dat de regels niet worden gevolgd en dat ontslag niet mogelijk is. Het is dan van belang om bij het UWV het dreigend ontslag af te wenden door het indienen van uw eigen zienswijze.
Is er sprake van ontslag wegens disfunctioneren, dan zal uw werkgever een dossier moeten hebben opgebouwd, omdat het geven van ontslag anders waarschijnlijk niet mogelijk is. Er zal dus in beginsel sprake moeten zijn geweest van een mogelijkheid om u te verbeteren. Krijgt u slechte beoordelingen of bent u het niet eens met een verbeterplan, dan is het verstandig om daar al direct schriftelijk tegen te protesteren. Zo wendt u dreigend ontslag al zoveel als mogelijk af.
Is er een arbeidsconflict ontstaan en is er daarom sprake van dreigend ontslag, dan zult u moeten meewerken aan de oplossing daarvan. Uiteraard zal ook uw werkgever zijn steentje daaraan moeten bijdragen: hij mag niet vasthouden aan onredelijke standpunten. Dat u moet meewerken, houdt dus niet in, dat u maar gewoon akkoord moet gaan met wat uw werkgever zegt.

Hierboven zijn enkele situaties genoemd waarin dreigend ontslag een rol speelt. Het is belangrijk om u te realiseren dat elke situatie uniek is en dat ook elke situatie maatwerk vereist om tot de beste oplossing te komen. Een jurist kan u precies vertellen wat de beste handelswijze in uw geval is.

Wat moet u niet doen bij dreigend ontslag?

Er zijn een aantal zaken die u vooral niet moet doen bij dreigend ontslag. Dat komt omdat ze uw relatie met uw werkgever op het spel zetten (en dus ook de mogelijkheid om het ontslag af te wenden) óf omdat ze een slechte uitwerking hebben voor uw juridische positie.

Wat u vooral niet moet doen bij dreigend ontslag:

In conflict (of in een zwaarder conflict) met uw werkgever verzeilen. Uw kans om dan nog terug te keren op uw werkplek is dan miniem geworden en uw werkgever zal dan waarschijnlijk daadwerkelijk overgaan tot ontslag. Probeer u netjes te gedragen, niet schelden, geen (onnodige) conflicten veroorzaken.
U ziek melden, tenzij u écht en ongerelateerd aan het dreigend ontslag ziek bent geworden. Heeft u de griep, dan kunt u uzelf ziekmelden. Bent u ‘enkel’ psychisch enigszins in de war door het dreigende ontslag, dan zal een ziekmelding waarschijnlijk de zaak verergeren.
Thuis blijven en niet meer gaan werken. Blijf in gesprek met uw werkgever en blijf uw werkzaamheden uitvoeren. Stoppen met werken kan zorgen voor stopzetting van uw loon en ontslag op staande voet.
Er met de pet naar gooien op het werk. Als er sprake is van dreigend ontslag, is het verleidelijk om geen stap extra te zetten dan strikt noodzakelijk. Ondanks dat dat in principe kan, is het wel steeds van belang dat u niet de kantjes ervan af loopt, want ook dat kan weer maatregelen van de werkgever opleveren.
Een beëindigingsovereenkomst tekenen of andere stukken tekenen. Sinds 1 juli 2015 heeft u overigens minimaal twee weken bedenktijd na het tekenen van een beëindigingsovereenkomst of het instemmen met ontslag. Ben ook voorzichtig met het tekenen van stukken waaruit blijkt dat u disfunctioneerde of u heeft misdragen. Vraag daarom altijd bedenktijd en laat een jurist de overeenkomst controleren.
Zelf ontslag nemen. Hoe vervelend dreigend ontslag ook is en hoezeer uw werkgever u ook treitert, neem niet zelf ontslag zonder een jurist te hebben geraadpleegd. Zelf ontslag nemen zorgt ervoor dat u niet alleen uw baan verliest, maar ook uw recht op enige vergoeding én uw ww-rechten.
Uw werkgever in een slecht daglicht stellen. Dreigend ontslag zorgt er nog wel eens voor dat werknemers tegenover collega’s (of nog erger: op social media) hun werkgever zwart maken. Meestal komt de werkgever daar uiteindelijk wel achter, waardoor dreigend ontslag onafwendbaar wordt én waardoor juridische stappen daarna erg lastig worden.

Uiteraard zijn dit slechts een aantal voorbeelden van wat u niet moet doen bij dreigend ontslag. Het is onmogelijk om hier alle verschillende situaties op te sommen. Tevens moet worden bedacht dat elke situatie anders is. Zo zal het over het algemeen beter zijn om niet thuis te blijven zonder akkoord van uw werkgever, maar zijn er ook situaties waarin dat juist wel mag, ondanks dat u niet ziek bent.

Wat als het ontslag daadwerkelijk plaatsvindt?

Wanneer het gevreesde ontslag toch wordt gegeven, wil dat nog niet per se zeggen dat het ook definitief is. Er zijn ook in de fase na het dreigend ontslag vaak nog een aantal mogelijkheden:

Tegen ontslag via het UWV (‘opzegging’) kan bij het UWV verweer worden gevoerd. Wordt u toch op een onterechte manier ontslagen, dan is een gang naar de rechter mogelijk.
Ontslag via de kantonrechter (‘ontbinding’) geschiedt ook op tegenspraak. Dat wil zeggen dat u altijd uw versie van het verhaal naar voren kunt brengen en eventueel een ontslagvergoeding kunt eisen.
Ontslag met wederzijds goedvinden (of ontslag via akkoord van de werknemer met de opzegging), kan gedurende twee weken worden teruggedraaid. Dat zal ook schriftelijk moeten zijn aangegeven (in de beëindigingsovereenkomst of schriftelijk na een akkoord met opzegging). Gebeurt dat niet, dan heeft u drie weken om het terug te draaien.
Tegen ontslag in de proeftijd of het niet verlengen van uw arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd is meestal niets meer te doen. Wanneer er sprake is van speciale omstandigheden, zoals bijvoorbeeld toezeggingen die zijn gedaan (en die zijn te bewijzen), kan dat anders zijn.
Ontslag op staande voet is regelmatig terug te draaien. Soms is dat zo omdat er geen dringende reden is, soms omdat het ontslag niet onverwijld is gegeven. Mocht het ontslag zelf niet terug te draaien zijn, dan kunnen de gevolgen vaak wel verlicht worden. Zeker bij ontslag op staande voet is het van belang om snel te handelen: wachten kan voor problemen zorgen.

Als het ontslag daadwerkelijk plaatsvindt, in welke situatie dan ook, is het verstandig om een goede jurist met ervaring in het arbeidsrecht in te schakelen. Met een goede (proces)strategie is er vaak meer te redden dan dat u wellicht vooraf voor mogelijk houdt. Dat geldt zeker indien u in het voortraject de juiste weg heeft bewandeld.