Als u schade heeft geleden is dat uiteraard niet prettig. Dat geldt des te meer indien u er niets aan kunt doen dat de schade is geleden, maar de schade juist andermans schuld is. De schade verhalen op de ‘dader’ is dan vaak wat u wilt.
We bekijken in dit artikel wanneer u uw schade kunt verhalen op de veroorzaker. We bekijken tevens kort wat de verweren van de veroorzaker van de schade kunnen zijn, welke schade u zoal kunt vorderen, wat de hoogte van de schadevergoeding is en wat u kunt doen als de veroorzaker van de schade niet meewerkt aan vergoeding ervan.
De hoofdregel bij schade
In het Nederlandse recht geldt als hoofdregel: ‘Iedereen draagt zijn eigen schade’. Breekt u uw eigen vaas, dan moet u zelf de schade dragen. Breekt iemand anders uw vaas, ook dan zult u zelf de schade moeten dragen, tenzij er sprake is van een uitzondering. Het verhalen van de schade is dus in beginsel niet mogelijk.
De uitzonderingen zijn echter ruim, waardoor het vaak gewoon mogelijk om toch uw schade te verhalen op degene die de schade heeft veroorzaakt. Dit gebeurt meestal op een van de volgende manieren:
- Via een beroep op wanprestatie;
- Via het leerstuk van onrechtmatige daad;
- Via specifieke wetsbepalingen.
Deze drie mogelijkheden om schade te verhalen op degene die hem heeft veroorzaakt, zullen we hierna apart van elkaar bekijken.
Schade verhalen op grond van wanprestatie
Wanneer u reeds een overeenkomst (zowel op papier, als mondeling) heeft gesloten wordt deze meestal goed nagekomen. Wanneer dat echter niet gebeurt, kunt u schade lijden. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de situatie waarin u door de wanprestatie zelf niet aan uw eigen klanten kunt leveren en omzet misloopt.
Of er een reden is om bij wanprestatie uw schade te verhalen is afhankelijk van de omstandigheden van het geval. Is het alsnog nakomen van de overeenkomst mogelijk (nu of na enige tijd), dan is het in elk geval noodzakelijk dat er sprake is van verzuim. Daarvoor zal in veel gevallen een ingebrekestelling moeten worden verzonden, al is dat niet altijd nodig (bijvoorbeeld wanneer een deadline is gemist).
De wederpartij kan zich bij het verhalen van schade wegens wanprestatie uiteraard verdedigen tegen uw vordering. Vaak betreft het dan verweren die in twijfel trekken of er wel sprake was van wanprestatie en/of de vraag of de hoogte van de schade wel juist is weergegeven. In enkele gevallen verweert de wederpartij zich met bijvoorbeeld de stelling dat er sprake is van overmacht of onvoorziene omstandigheden.
Het kan tevens zo zijn, dat het verhalen van schade geheel of gedeeltelijk is uitgesloten in een overeenkomst, via een zogenaamd exoneratiebeding. Hoewel dergelijke bedingen niet altijd geldig zijn, moet er wel rekening mee worden gehouden en moet er van geval tot geval worden bekeken of een beroep van de wederpartij op het beding mogelijk is.
Hoe sterk uw zaak is en of u daadwerkelijk op basis van wanprestatie uw schade kunt verhalen, is uiteraard enkel te zeggen wanneer alle specifieke omstandigheden bekend zijn. Het is aan te bevelen om daarvoor contact op te nemen met een jurist.
Schade verhalen op grond van onrechtmatige daad
Het komt natuurlijk ook vaak voor dat u schade heeft geleden, terwijl er géén sprake is van wanprestatie binnen een overeenkomst. Vaak zult u dan uw toevlucht moeten nemen tot het leerstuk van de onrechtmatige daad.
Er moet in dat geval een onrechtmatige daad zijn gepleegd waardoor schade is ontstaan. De daad moet toerekenbaar zijn aan de pleger ervan. Voor degene die schade heeft geleden en deze wil verhalen is onrechtmatige daad door deze eisen een aanzienlijk lastigere weg dan wanprestatie.
De schade toebrengende partij zal zich in een dergelijk geval vaak op het standpunt stellen dat zij geen schade heeft toegebracht, dan wel dat de schade niet onrechtmatig is toegebracht, dan wel dat de hoogte ervan niet klopt. In veel gevallen wordt het verhalen van schade op die manier dus tegengehouden.
Soms zijn deze verweren eenvoudig te weerleggen met bewijzen, maar soms is het ook aanzienlijk lastiger. Voor specifieke problemen kan het best samen met een jurist worden bekeken of er sprake is van mogelijkheid om schade te verhalen op grond van onrechtmatige daad.
Schade verhalen via specifieke wetsbepalingen
De wet geeft, behalve deze twee algemene mogelijkheden om schadevergoeding te vorderen, nog een aantal specifieke mogelijkheden om schade te verhalen. Deze zijn afhankelijk van de omstandigheden van het geval en vereisen dus meer maatwerk dan dat het verhalen van schade op grond van onrechtmatige daad of wanprestatie.
Het is verstandig om bij twijfel contact op te nemen met een jurist om te bekijken of schade verhalen op grond van specifieke wetsbepalingen mogelijk is in uw geval.
Welke schade kunt u verhalen?
In feite is het verhalen van elk soort schade op de veroorzaker mogelijk zolang er maar sprake is van een grond (zie hierboven) om de veroorzaker aansprakelijk te houden. Schadesoorten die onder meer voor schadevergoeding in aanmerking komen zijn:
- Financiële schade (bijvoorbeeld een opgelopen boete);
- Zaakschade (bijvoorbeeld een kapotgevallen vaas);
- Letselschade (zoals een gebroken been);
- Reputatieschade (door aantasting van iemands goede naam);
- Psychische schade (door bijvoorbeeld shock).
Het is dus niet alleen mogelijk om materiële schade te verhalen, maar ook schadevergoeding voor immateriële schade is mogelijk (ook wel smartengeld genoemd).
Hoogte schadevergoeding
De hoogte van het bedrag aan te verhalen schade is afhankelijk van de geleden schade. Het is niet de bedoeling dat degene die schadevergoeding vordert daar ‘winst’ op maakt. Vaak komt het bepalen van de hoogte van de schadevergoeding neer op de vraag welk bewijs er is van de geleden schade.
Zeker bij niet-materiële schade zoals reputatieschade kan dat echter nogal eens een probleem opleveren. De rechter heeft in dergelijke gevallen dan ook een grote eigen bevoegdheid, waardoor de argumentatie van beide partijen erg belangrijk wordt.
Veroorzaker schade werkt niet mee aan vergoeding
Wanneer u geleden schade wil verhalen op de veroorzaker, zult u hem eerst een brief moeten verzenden met daarin de reden waarom u schadevergoeding wil vorderen en hoe hoog die is. Ook een berekening meezenden is dan verstandig.
Vaak zal een veroorzaker van schade weigeren enig bedrag te betalen. Indien hij bij dat standpunt blijft, kunt u enkel nog uw schade verhalen door naar de rechter te gaan.
Om een procedure te starten, moet u een dagvaarding laten uitbrengen. Het opstellen van die dagvaarding is maatwerk, waardoor het verstandig is om altijd een jurist in te schakelen. Zou u immers fouten maken, dan kan dat ertoe leiden dat de dagvaarding nietig (ongeldig) is en dat het geschil niet inhoudelijk wordt beoordeeld.
Schade verhalen – Conclusie
Schade verhalen op de veroorzaker kan wanneer er sprake is van een uitzondering op de hoofdregel dat ieder zijn eigen schade draagt. Vaak zal er gebruik worden gemaakt van de mogelijkheid om schade te verhalen via wanprestatie of onrechtmatige daad.
Wil de veroorzaker van de schade geen schadevergoeding betalen, dan zult u naar de rechter moeten om dit toch af te dwingen. Het is raadzaam om daarvoor een jurist in te schakelen, aangezien zowel het beoordelen van de vordering als het opstellen van een dagvaarding maatwerk is.
