Wanneer er een overeenkomst wordt gesloten (of er op een andere manier een verbintenis ontstaat), ontstaat er een verplichting. Dat kan van alles zijn, van het leveren van diensten of goederen, tot het doen of nalaten van een gedraging. Die verbintenis moet worden nagekomen: wordt zij niet nagekomen, dan is er in beginsel sprake van wanprestatie.
Meestal wordt schade geleden, waaronder misgelopen rente over een geldbedrag. Dit artikel gaat over de vergoeding van die misgelopen rente door de regeling van de wettelijke rente. Verder wordt bekeken wat wettelijke rente precies is, hoe wettelijke rente wordt berekend en of de wettelijke rente kan worden uitgesloten.
Wettelijke rente
Wettelijke rente is verschuldigd wanneer een geldsom niet op tijd wordt betaald. Het moeten betalen van wettelijke rente, is een vorm van schadevergoeding, aangezien de ontvanger schade lijdt door het niet op tijd ontvangen van zijn geld (hij kan het immers niet opnieuw investeren of er simpelweg rente van trekken).
Wettelijke rente is, zoals de term al zegt, een wettelijk recht op het ontvangen van rente. Het is dus niet nodig dat er contractueel wordt afgesproken dat er een bepaald percentage aan rente is verschuldigd indien de geldsom niet op tijd wordt betaald.
Contractueel afwijken van de regels rondom de wettelijke rente is slechts beperkt mogelijk. Een lagere rente afspreken of de wettelijke rente uitsluiten is niet mogelijk. Een hogere rente afspreken kan wel, maar moet uiteraard worden getoetst aan de redelijkheid en billijkheid. Indien een hogere rente dan de wettelijke rente is afgesproken via algemene voorwaarden, moet worden gekeken of die hogere rente niet onredelijk bezwarend is.
Hoogte wettelijke rente
De wettelijke rente is niet voor elke schuldenaar gelijk. Er wordt namelijk een onderscheid gemaakt tussen handelstransacties en niet-handelstransacties. In het kort, is de eerste een transactie tussen twee bedrijven (of de overheid), terwijl de tweede een transactie is met een particulier.
De wettelijke rente is:
- Voor handelstransacties: 8% per jaar;
- Voor niet-handelstransacties: 3% per jaar vóór 1 januari 2015, 2% per jaar, na 1 januari 2015.
De wettelijke rente wordt met regelmaat opnieuw vastgesteld door De Nederlandse Bank, dus het is verstandig om u altijd ervan te verwittigen dat u de juiste percentages gebruikt.
Berekening wettelijke rente
De wettelijke rente geldt gedurende de termijn dat de schuldenaar in verzuim is met het niet op tijd nakomen van zijn verplichting. Jaarlijks wordt het bedrag aan wettelijke rente bijgeschreven bij de hoofdsom, waardoor een rente-over-rente effect mogelijk wordt.
In het geval van een handelsovereenkomst tussen bedrijven start de wettelijke rente op het moment dat de betalingstermijn is verstreken. In beginsel kan niet meer dan 60 dagen betalingstermijn worden afgesproken. De wettelijke rente gaat dan in de dag na de uiterste dag van betaling. Is er geen betalingstermijn afgesproken, dan geldt (behoudens uitzonderingen) een termijn van 30 dagen.
In het geval van handelstransacties met de overheid, bestaan afwijkende regels voor de wettelijke rente.
Voorbeeld berekening
Jan en Piet sluiten een overeenkomst, dat Jan 1000 kilo staal zal leveren en Piet daarvoor 1500 euro zal betalen. Betaling gebeurt achteraf op factuur, met een betalingstermijn van drie weken na datum factuur.
Jan levert netjes het staal en stuurt de factuur op 1 november 2014 naar Piet. De drie weken lopen af op 22 november. Piet heeft nog niet betaald, maar zal uiteindelijk betalen op 6 december, twee weken te laat.
Jan kan Piet zeven dagen wettelijke rente rekenen. Het betreft een handelstransactie dus de 8% mag worden gerekend. Het gaat in dit geval niet om veel geld, slechts om 4 euro en 60 cent. Uiteraard kan de wettelijke rente bij grotere bedragen en langere termijnen wél in de papieren lopen.
Geen wettelijke rente verschuldigd
Er zijn ook enkele gevallen waarin geen wettelijke rente is verschuldigd. Dat is het geval wanneer de schuldeiser zelf (ook) in verzuim is en wanneer de vertraging niet aan de schuldenaar kan worden toegerekend (overmacht).
Het contractueel uitsluiten van de wettelijke rente is niet mogelijk: zodra het verzuim van de schuldenaar intreedt, wordt deze lagere rente automatisch vervangen door de wettelijke rente.
Incassokosten
Wanneer een vordering te laat wordt betaald, is het meestal tevens mogelijk om naast de wettelijke rente, ook buitengerechtelijke incassokosten te rekenen. Die kosten bedragen een minimum van € 40,- en lopen snel op, veel sneller dan de wettelijke rente. De kosten zijn gestaffeld: hoe hoger het bedrag, hoe meer incassokosten gerekend mogen worden.
Ten slotte geldt net als bij de wettelijke rente, dat de buitengerechtelijke incassokosten verschillend zijn bij particulieren en ondernemers. Wordt er in de buitengerechtelijke fase niet betaald, dan is het mogelijk om in de gerechtelijke fase betaling van zowel de buitengerechtelijke als de gerechtelijke incassokosten te vragen, naast de wettelijke rente.
Meer hierover, kunt u terugvinden in het artikel over incassokosten.
Wettelijke rente – Conclusie
Het systeem van wettelijke rente is er om (een gedeelte van) de schade die iemand lijdt door te late betaling recht te laten vergoeden. De schuldenaar moet deze wettelijke rente betalen. Het gaat in beginsel niet om hele grote bedragen, maar indien iemand te laat is met betalen en het gaat om veel geld of een lange termijn, kan de wettelijke rente flink oplopen.
Heeft u een conflict rondom de wettelijke rente of rondom de inning van een geldschuld, dan is het verstandig om contact op te nemen met een jurist.
