Een civiele rechtszaak verloopt volgens vaste regels. Zo start elke zaak met een dagvaarding of verzoekschrift en eindigt elke zaak met een vonnis of beschikking.
Een van die stappen, kan een comparitie zijn. Dit artikel gaat over die comparitie. Wat is het precies? Wat is de gang van zaken op een comparitie? Welke verschillende soorten comparitie bestaan er? Wij leggen het uit in dit artikel.
Comparitie
Comparitie betekent vergelijking (denk ook aan het Engelse ’to compare’). De standpunten van de partijen worden op de zitting bekeken door de rechter en er wordt bekeken of er nog mogelijkheden zijn om een schikking te treffen tussen partijen.
Wordt er tijdens de comparitie een schikking getroffen, dan stopt de zaak. Wordt er geen schikking getroffen, dan gaat de zaak door en zal er uiteindelijk vonnis worden gewezen.
Soorten comparities
Er zijn in de verschillende procedures een aantal soorten comparities die kunnen worden bevolen, waaronder:
- Comparitie na antwoord;
- Comparitie van partijen (en enquete);
- Comparitie na aanbrengen
- Comparitie ter plaatse.
De comparitie na antwoord komt verreweg het meeste voor. Als er simpelweg over ‘comparitie’ wordt gesproken, gaat het dan ook meestal over de comparitie na antwoord.
We bekijken deze verschillende soorten hierna.
Comparitie na antwoord
Een dagvaardingsprocedure start met het uitbrengen van een dagvaarding op verzoek van de eisende partij. De gedaagde moet reageren op die dagvaarding. Dat doet hij via de ‘conclusie van antwoord‘. Daarna beslist de rechter in beginsel dat de partijen ter terechtzitting moeten verschijnen: de comparitie na (conclusie van) antwoord.
Er wordt op de comparitie gekeken door de rechter of er samen met de partijen tot een oplossing kan worden gekomen en of de partijen tot een schikking willen en kunnen komen. Lukt dat, dan zal de rechter die schikking vastleggen: die vastlegging geeft een executoriale titel.
Lukt dat niet, dan heeft de rechter de mogelijkheid om óf direct richting het wijzen van een vonnis te gaan, óf nog een schriftelijke ronde (‘repliek en dupliek‘ genoemd) in te lassen. De partijen kunnen dan hun standpunten verduidelijken en verder ingaan op de standpunten van de wederpartij. Meestal wordt na de comparitie na antwoord echter direct vonnis gewezen.
Let wel: een comparitie na antwoord is gebruikelijk, maar is niet verplicht. De rechter kan beslissen dat een comparitie na antwoord niet wordt gedaan omdat de zaak daar niet geschikt voor is. Er wordt in dat geval een volgende schriftelijke ronde gedaan.
Comparitie van partijen
De comparitie van partijen kan in elk stadium van het proces worden bevolen door de rechter (waardoor een comparitie na antwoord wellicht ook als ‘comparitie van partijen’ kan worden gezien, ondanks dat de comparitie van antwoord apart in de wet is genoemd).
De comparitie van partijen vindt in de regel plaats nadat er een comparitie na antwoord heeft plaatsgevonden. De rechter wijst dan een vonnis (een tussenvonnis, waarmee de zaak dus niet eindigt) waarin hij wederom de verschijning van partijen op de zitting wenst.
Ook deze comparitie is wederom gericht op het geven van inlichtingen aan de rechter, of op het trachten tot een schikking te komen.
Comparitie na aanbrengen
Ook in hoger beroep kan een comparitie plaatsvinden: de comparitie na aanbrengen. Deze comparitie wordt bevolen direct na het aanbrengen van het hoger beroep, nog voordat er een memorie van grieven wordt ingediend.
De comparitie na aanbrengen is niet standaard. Enkel in zaken waarin het hof van mening is dat het zinvol zou kunnen zijn om toch te proberen tot een schikking te komen, wordt de comparitie bevolen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan zaken met een relatief laag financieel belang waarbij procederen in hoger beroep relatief duur is.
Comparitie ter plaatse
Vooral natuurlijk bekend van de Rijdende Rechter (al is dat niet écht een comparitie): de rechter gaat bij de comparitie ter plaatse op een andere plaats dan in de rechtszaal met de partijen spreken.
Een dergelijke comparitie kan gunstig zijn wanneer er bijvoorbeeld veel partijen zijn die betrokken zijn bij de zaak. Denk aan een buurtruzie waarbij veel mensen uit dezelfde buurt betrokken zijn.
Een comparitie ter plaatse komt weinig voor.
Jurist nodig voor comparitie?
Een comparitie is eigenlijk simpelweg een mondelinge behandeling van de zaak. Het kan goed zo zijn, dat er in de zaak geen mogelijkheid voor een pleidooi meer wordt gegeven omdat er een comparitie heeft plaatsgevonden. Daarom is het belangrijk om bij de comparitie alle zaken goed op een rijtje te hebben om uw standpunt zo goed mogelijk weer te geven.
Bij de kantonrechter zou u zelf de gehele procedure mogen voeren. U mag echter ook een jurist inschakelen. Hij mag ook voor u optreden bij de comparitie. Dat is verstandig, juist omdat de comparitie wellicht de enige mogelijkheid biedt om uw stukken toe te lichten. Zeker wanneer de wederpartij professionele hulp heeft ingeroepen, is het niet verstandig om alleen naar een comparitie te gaan.
Comparitie – Conclusie
De comparitie is een manier waarop in een rechtszaak wordt geprobeerd om een schikking te treffen en die wordt gebruikt om de rechter correct in te lichten over de situatie. Zoals hierboven te zien is, bestaan er verschillende soorten van de comparitie, waarbij de meestvoorkomende de ‘normale’ comparitie na antwoord is.
Het is verstandig om in elk geval bij een comparitie professionele hulp in te schakelen. Het best, kunt u dat echter al doen voordat het proces is gestart (dus nog vóór de dagvaarding of conclusie van antwoord), omdat u zo de beste kansen op een goede afloop heeft.
