Arbeid door minderjarigen – Kinderarbeid

Kinderarbeid is niet toegestaan, weet vrijwel iedereen. Toch kent ook iedereen de situatie waarin een minderjarige een bijbaantje heeft in de supermarkt of als krantenbezorger. Dat is kennelijk geen (verboden) kinderarbeid.

In dit artikel beschrijven we waar de grenzen liggen tussen kinderarbeid en arbeid door minderjarigen. We kijken wat wél en wat niet is toegestaan bij minderjarigen op de arbeidsplaats.

Kinderarbeid – Arbeid door minderjarigen

Kinderarbeid is een begrip dat wordt gebruikt voor kinderen die een belangrijk deel van de dag of nacht werken. Kinderarbeid is dus niet enkel arbeid verricht door minderjarigen, maar de term wordt voornamelijk gebruikt voor arbeid die door minderjarigen op een verboden manier wordt verricht. Zo zullen wij deze term in dit artikel ook gebruiken

Arbeid door minderjarigen wordt meestal onderscheiden van kinderarbeid. Het betreft daarbij simpelweg arbeid die door een minderjarige wordt verricht, maar waarbij geen wettelijke grenzen worden overschreden. Er wordt niet een belangrijk deel van de dag/nacht gewerkt bijvoorbeeld.

In dit artikel bekijken we de grens tussen (toegestane) arbeid door minderjarigen en (verboden) kinderarbeid.

Verbod op kinderarbeid en uitzonderingen

In de Nederlandse wet wordt simpelweg gezegd:

De werkgever zorgt ervoor, dat een kind geen arbeid verricht.

Daarop worden wel uitzonderingen gemaakt, die minder streng worden naarmate het betreffende kind ouder wordt. Die uitzonderingen houden dus in dat de minderjarige wel bepaalde arbeid mag verrichten. Uitgesplitst naar leeftijd komt dat neer op:

• 11 jaar of jonger: Arbeid nooit toegestaan;
• 12 jaar of ouder: Arbeid in het kader van een alternatieve straf (denk aan bureau HALT) die wordt verricht door een kind van twaalf jaar of ouder is toegestaan. Wel is in dat geval van belang, dat die arbeid wordt verricht buiten schooltijd.
• 13 jaar of ouder: Arbeid die niet in de industrie is én die van lichte aard is, mag worden gedaan door een kind van dertien jaar of ouder. Ook hier moet de arbeid buiten schooltijd worden verricht. Wordt de arbeid toch gedurende de schooltijd verricht, dan mag dat enkel in het kader van een maatschappelijke stage.
• 14 jaar of ouder: Arbeid die van lichte aard is (dus ook eventueel industriële arbeid) voor een kind van veertien jaar of ouder is toegestaan, maar dan moet deze arbeid wel worden verricht naast het onderwijs én in samenhang met het onderwijs.
• 15 jaar of ouder: Het bezorgen van ochtendkranten is toegestaan, maar dat mag niet gebeuren gedurende de schooltijd. Ook industriële arbeid van lichte aard is toegestaan;
• 16 jaar of ouder: Vanaf hun 16e levensjaar, mogen kinderen 40 uur per week werken. Ze mogen echter:
  • niet werken met giftige stoffen en bepaalde andere gevaarlijke stoffen;
  • niet werken onder overdruk (duiken et cetera);
  • niet werken bij lawaai;
  • niet werken bij trillingen die hun gezondheid in gevaar kunnen brengen;
  • geen nachtdiensten draaien (in uitzonderingsgevallen weer wel toegestaan)
  • enkel onder toezicht werken met gassen, bepaalde gevaarlijke stoffen, ontplofbare stoffen;
  • enkel onder toezicht werken met wilde dieren of dieren slachten in een slachthuis;
  • enkel onder toezicht eentonig werk doen dat per stuk wordt betaald, of lopende-band-werk doen;
  • enkel onder toezicht besturen van een trekker/tractor.
• 18 jaar of ouder: Het betreft hier meerderjarigen, waarop enkel de normale regels van de arbeid van toepassing zijn (waaronder de arbowet). Wel zijn de minimumjeugdlonen nog van toepassing tot 23-jarige leeftijd (zie verder in dit artikel).

Eventueel zijn er ook uitzonderingen per individueel kind mogelijk. Uiteraard kan dat enkel in speciale gevallen. Er kan dan ontheffing worden gevraagd van de hoofdregel indien er niet reeds een uitzondering van hierboven geldt. Dat kan in gevallen waarbij het kind arbeid verricht die bestaat uit medewerking aan uitvoeringen van culturele, wetenschappelijke, opvoedkundige of artistieke aard. Ook kinderen die meedoen aan modeshows, radio- en tv-opnamen of vergelijkbare arbeid (niet industrieel!) van lichte aard komen in aanmerking voor een ontheffing.

Voorlichting ouders/voogden/vertegenwoordigers

Wanneer een werkgever kinderen in dienst neemt, is hij verplicht om de ouders (of hun plaatsvervangers) daarover in te lichten. Dat moet op een doeltreffende en duidelijke manier gebeuren. De ouders kunnen zo beslissen of het kind een acceptabel risico loopt of niet.

Er moet worden vermeld welke arbeid wordt verricht, welke gevaren het kind loopt en hoe de werkgever probeert om die gevaren te voorkomen of hoe hij ze beperkt.

Verdere veiligheidsvoorschriften arbeid door minderjarigen

De werkgever moet tevens nog andere voorschriften in acht nemen. Zo moet hij ervoor zorgen dat de veiligheid van het kind niet in gevaar komt bij het verrichten van de arbeid én dat de de arbeid zo wordt verricht, dat er geen nadelige invloed op de lichamelijke of geestelijke ontwikkeling van het kind wordt uitgeoefend.

Ook indien de werkgever een ontheffing heeft gekregen, moet hij de regels die daaraan worden verbonden te allen tijde in acht nemen. Een kind moet minimaal een onafgebroken rusttijd van twaalf uur hebben per 24 uur, inclusief de periode van elf uur ’s avonds tot zes uur ’s ochtends.

Minimumloon voor minderjarige werknemers

Uiteraard moet bij minderjarige werknemers ook een minimumloon in acht worden genomen. Dat is vaak het minimum uit de cao, maar indien daar geen minimumloon in is opgenomen, geldt het minimumjeugdloon:

De wet geeft geen regels voor het uurloon (enkel voor het maandloon/weekloon/dagloon). Het is daarom afhankelijk van het aantal uren per week dat gebruikelijk is in de branche om te zien welk minimumuurloon voor minderjarige werknemers betaald dient te worden.

Arbeid door minderjarigen / Kinderarbeid – Conclusie

Kinderarbeid is in zijn algemeen verboden, maar arbeid door minderjarigen is in sommige gevallen wél toegestaan. Hoe ouder een kind wordt, hoe meer is toegestaan, totdat op 18-jarige leeftijd alle arbeid is toegestaan (met inachtneming van de normale wettelijke regels uiteraard).

Heeft u vragen over of een bepaalde situatie is toegestaan met betrekking tot kinderarbeid of arbeid door minderjarigen, dan is het verstandig om contact op te nemen met een jurist.