Wanneer twee personen in het huwelijk treden of wanneer ze een geregistreerd partnerschap aangaan, zullen ze ook aan enkele juridische consequenties moeten denken. Daaronder valt de keuze tussen de volledige gemeenschap van goederen en de huwelijkse voorwaarden.
Huwelijkse voorwaarden
Wanneer de echtgenoten niets regelen, zal er automatisch een gemeenschap van goederen ontstaan wanneer ze met elkaar in het huwelijk treden. Dit houdt in dat alle goederen gezamenlijk bezit worden en er dus ook gezamenlijk gebruik van gemaakt mag worden. Gedurende het huwelijk levert dit meestal niet al te veel problemen op, maar bij een echtscheiding des te meer, aangezien ze dan verdeeld moeten worden.
Om dit te voorkomen, kunnen huwelijkse voorwaarden worden opgesteld. Dit kan worden gedaan vóór het huwelijk of tijdens het huwelijk, maar moet wel altijd bij de notaris plaatsvinden. Er zitten dus naar verwachting enkele honderden euro’s kosten aan het opstellen van huwelijkse voorwaarden verbonden.
Ze mogen met deze voorwaarden afwijken van de wettelijke bepalingen over de gemeenschap van goederen, maar enkel zolang dit niet tegen de goede zeden of de openbare orde is. De huwelijkse voorwaarden mogen ook niet tegen dwingendrechtelijke wetsbepalingen ingaan. Ook is het niet toegestaan om eventuele schulden uit het huwelijk zo te verdelen dat één van beide echtgenoten een grotere schuld heeft dan dat hij in de gemeenschap van goederen had gehad.
Voor alle zaken die niet in de huwelijkse voorwaarden zijn geregeld, gelden de regels over de gemeenschap van goederen.
Soorten huwelijkse voorwaarden
In tegenstelling tot wat er vaak wordt gedacht, is er bij de huwelijkse voorwaarden niet slechts één keus. Er zijn verschillende soorten huwelijkse voorwaarden, van strikt alles gescheiden houden (inkomsten en reeds aanwezige goederen) tot het enkel gescheiden houden van bepaalde goederen.
De drie soorten huwelijkse voorwaarden die grofweg kunnen worden onderscheiden zijn de ‘koude uitsluiting’, de verrekenstelsels en de beperkte gemeenschap. Deze zullen hierna besproken worden. Naast deze soorten huwelijkse voorwaarden zijn ook nog andere mogelijkheden: er is voor de (aanstaande) echtgenoten veel vrijheid in het opstellen ervan.
Koude uitsluiting
Koude uitsluiting is een vorm van huwelijkse voorwaarden waar alle soorten gemeenschap zijn uitgesloten. Dit wil zeggen dat er géén gezamenlijk vermogen of gezamenlijk inkomen is. Bij een eventuele echtscheiding krijgt ieder zijn ingebrachte vermogen terug plus was hij of zij heeft verdiend (of minus was hij of zij heeft uitgegeven).
De echtgenoten zijn enkel verplicht om de plichten van het huwelijk te vervullen, waaronder de verplichting om samen de kosten van het huishouden te dragen. Verder zijn er geen financiële banden bij dit soort huwelijkse voorwaarden.
De koude uitsluiting kan een onrechtvaardige situatie opleveren wanneer een van beide partners geen baan heeft (en dus geen vermogen opbouwt), terwijl de ander wél werkt.
Verrekenstelsels
Wanneer er voor huwelijkse voorwaarden wordt gekozen, wordt in verreweg de meeste gevallen voor een verrekenstelsel gekozen. Dit houdt kortweg gezegd in dat de inkomsten van beide partners min de kosten van het huishouden bij elkaar worden gevoegd, waarna het resultaat voor de helft aan elke partner toekomt.
De verplichting tot verrekenen bestaat voor beide partners. Goederen verzwijgen of wegmaken die eigenlijk onder het verrekenbeding vallen is niet verstandig: de gehele waarde van het goed moet dan aan de andere echtgenoot worden vergoed, in plaats van verrekening.
Bij een verrekenstelsel wordt vaak na een bepaalde periode verrekend (bijvoorbeeld na een jaar), maar er kan bij de huwelijkse voorwaarden ook worden gekozen voor een zogenaamd ‘finaal verrekenbeding’, waarbij pas wordt verrekend aan het eventuele einde van een huwelijk door overlijden of echtscheiding.
Beperkte gemeenschap
De beperkte gemeenschap is een vorm van huwelijkse voorwaarden waar er wel gemeenschap van goederen is, maar slechts voor een beperkt deel van het vermogen. Er wordt bijvoorbeeld vastgelegd dat enkel het woonhuis (of andere goederen) gemeenschappelijk bezit is en de rest niet. Ook het omgekeerde kan worden vastgelegd: alles is gemeenschappelijk bezit, behalve het woonhuis.
De beperkte gemeenschap wordt in Nederland weinig gekozen bij de keuze voor huwelijkse voorwaarden.
Huwelijkse voorwaarden – Conclusie
Wanneer iemand in het huwelijk treedt, zal er automatisch een gemeenschap van goederen ontstaan. Om dat tegen te gaan, kunnen huwelijkse voorwaarden gesloten worden, waarbij bepaalde zaken worden uitgesloten van de gemeenschap van goederen. Bij de keuze voor huwelijkse voorwaarden is veel vrijheid, maar meestal wordt gekozen voor koude uitsluiting, een verrekenstelsel of voor beperkte gemeenschap.
Vaak zullen problemen met de huwelijkse voorwaarden pas de kop opsteken in het geval van een echtscheiding. In dat geval kan het verstandig zijn om een juridisch specialist te raadplegen om te bekijken of juridische stappen voor wat betreft deze huwelijkse voorwaarden zinvol zijn.