Belediging bestaat in veel vormen, waaronder de eenvoudige belediging, laster en smaad. Dit artikel gaat over smaad: wat is het precies, hoe hoog is de straf die je kunt krijgen, is poging tot smaad ook strafbaar en hoe zit het met recidive?
Smaad
Smaad is een vorm van belediging volgens de wetgever. Smaad is namelijk het opzettelijk iemands eer of goede naam aanranden door telastelegging van een bepaald feit, met het doel om daaraan ruchtbaarheid te geven. Kortom: er is sprake van smaad als iemand opzettelijk ‘slechte’ dingen zegt over een ander, met als doel dat anderen dit ter ore komt en deze persoon in een slecht daglicht wordt gesteld.
Net als de eenvoudige belediging, wordt smaad enkel vervolgd wanneer iemand aangifte doet. Smaad is een zogenaamd ‘klachtdelict’. Uitzondering op dit beginsel is smaad tegen het openbaar gezag, een openbaar lichaam of instelling én smaad tegen een ambtenaar in functie. Bij smaad tegen overledenen moeten bloedverwanten aangifte doen als ze willen dat vervolging plaatsvindt.
Daarnaast is er geen strafbaarheid wanneer de pleger heeft gehandeld tot noodzakelijke verdediging. Ook kan iemand niet voor smaad veroordeeld worden wanneer hij te goeder trouw had kunnen aannemen dat het te laste gelegde feit waar was én het in het algemeen belang was dat dit te laste werd gelegd.
Overigens zal een belediging die niet onder smaad of smaadschrift valt vaak onder het delict eenvoudige belediging vallen.
Smaadschrift
Naast smaad bestaat er smaadschrift. Smaadschrift is smaad die wordt gepleegd door middel van afbeeldingen of geschriften die worden tentoongesteld of aangeslagen. Ook smaad in geschriften die worden voorgelezen vallen onder smaadschrift.
Net als smaad, wordt smaadschrift enkel vervolgd wanneer er aangifte wordt gedaan door het slachtoffer van dit misdrijf. Ook is er, net als bij smaad, geen strafbaarheid wanneer de pleger heeft gehandeld tot noodzakelijke verdediging en wanneer hij te goeder trouw had kunnen aannemen dat het feit waar was en het feit in het algemeen belang te laste werd gelegd.
De hoogte van de straf voor smaad en smaadschrift
De wetgever heeft voor smaad een maximumstraf van zes maanden gevangenisstraf of een geldboete van de derde categorie (7.800 euro) gesteld. Voor smaadschrift is de straf hoger: daar staat een maximumstraf van één jaar gevangenisstraf op. Smaad of smaadschrift tegenover overledenen levert een maximumstraf van drie maanden gevangenisstraf op.
Uiteraard hangt de definitieve straf af van de omstandigheden van het geval. Zo zal smaad of smaadschrift tegen een ambtenaar, bewaker, ordehandhaver of toezichthouder een hogere strafeis door het Openbaar Ministerie opleveren. Ook smaad of smaadschrift die te maken hebben met discriminatie zullen een zwaardere strafeis opleveren. In de regel zal een veroordeling ook daadwerkelijk een hogere straf opleveren.
Ook de maximumstraf is in geval van smaad(schrift) tegen het openbaar gezag, een openbaar lichaam of een openbare instelling met 1/3 verhoogd. Dit geldt ook wanneer het delict zich richt tegen een ambtenaar in functie of tegen het hoofd of een lid van de regering van een bevriende staat.
Poging tot smaad of smaadschrift
Poging tot smaad en poging tot smaadschrift is strafbaar, al is dat niet zo gemakkelijk denkbaar als bijvoorbeeld poging tot diefstal. Poging tot smaad of smaadschrift is het geval wanneer iemand heeft geprobeerd om smaad te plegen, maar dit is mislukt.
Voordat er sprake is van poging tot smaad moet er wel een begin van uitvoering van het misdrijf zijn. Is dat begin er nog niet, dan is er ook geen strafbaarheid. Ook wanneer een verdachte uit zichzelf heeft besloten om af te zien van het plegen van het delict (dus niet door externe omstandigheden) is hij niet strafbaar voor smaad of smaadschrift.
Is iemand wel strafbaar voor poging tot smaad of poging tot smaadschrift, dan geldt een maximumstraf van 2/3 van de maximumstraf van het voltooide delict. Bij poging tot smaad is dit dus een maximumstraf van 4 maanden, bij poging tot smaadschrift een maximumstraf van 8 maanden.
Recidive: meerdere malen smaad(schrift) plegen
Wanneer iemand recidivist is, of voor de rechter staat voor het meerdere malen plegen van smaad of smaadschrift, kan hij rekenen op een hogere straf. Ook kan dit gevolgen hebben voor de maximumstraf die de rechter kan opleggen.
Wanneer iemand een aantal malen smaad(schrift) heeft gepleegd, zal de rechter in de strafmaat uiteraard rekening houden met het feit dat het delict meer dan één keer is gepleegd. Daarnaast moet er worden gekeken of het feit één voortgezette handeling was, of dat het afzonderlijke feiten waren. In het laatste geval is de maximumstraf voor smaad of smaadschrift met 1/3 verhoogd.
Wanneer iemand al eerder is veroordeeld voor smaad of smaadschrift en daarna opnieuw hiervoor een veroordeling krijgt, wordt de maximumstraf ook met 1/3 verhoogd indien de nieuwe veroordeling binnen vijf jaar volgt. Daarnaast zal de daadwerkelijke straf hoger liggen omdat een rechter rekening houdt met het reeds bestaande strafblad en een eventuele voorwaardelijke straf alsnog uitgezeten zal moeten worden.
Schadevergoeding bij smaad
In veel gevallen is er bij smaad ook daadwerkelijk reputatieschade. Dat wil zeggen, er is schade opgetreden aan bijvoorbeeld de goede naam van het slachtoffer. In een strafrechtelijke procedure zal de strafrechter echter meestal geen schadevergoeding voor reputatieschade toewijzen omdat de schade niet gemakkelijk vast te stellen is (zoals bijvoorbeeld bij een afgebroken autospiegel wel het geval is).
Het is echter wél mogelijk om voor dergelijke schade smartengeld te vorderen in een civiele procedure. Het is aan te raden om een jurist te raadplegen om te bekijken of er in uw geval schadevergoeding gevorderd kan worden.
Smaad – Conclusie
Smaad is het opzettelijk aanranden van iemands eer of goede naam door telastelegging van een bepaald feit, met het doel om daaraan ruchtbaarheid te geven. Smaadschrift is het plegen van smaad met geschriften of afbeeldingen. Beiden worden slechts vervolgd wanneer er aangifte wordt gedaan. De straf kan oplopen tot meer dan een jaar gevangenisstraf. Ook poging tot smaad(schrift) is strafbaar. Recidive zal meestal met een zwaardere straf worden gestraft.
Ondanks dat smaad en smaadschrift geen zware delicten lijken te zijn, kan een rechter er toch flinke straffen voor geven. Daarom is het verstandig om een juridisch specialist te raadplegen wanneer een dagvaarding op de mat valt.