Wanneer er een overeenkomst is die wordt verbroken, wordt gesproken van wanprestatie. Wat is wanprestatie precies en wanneer is er sprake van? Wat kunt u doen wanneer uw wederpartij wanprestatie pleegt?
De algemene regels van wanprestatie zullen in dit artikel besproken worden. Let wel op: er zijn in de wet veel verschillende overeenkomsten gespecificeerd (ook te zien in het artikel over de overeenkomst), die elk hun eigen regels kennen die gelden naast deze algemene regels. Houd daar dus rekening mee bij het beoordelen van een specifieke situatie.
Wanneer is er sprake van wanprestatie?
Wanprestatie is het geval wanneer een van beide contractspartijen zijn gedeelte van de overeenkomst helemaal niet nakomt, wanneer een van de partijen zijn verplichtingen gedeeltelijk niet nakomt of wanneer de verplichtingen niet correct worden nagekomen. Kortom: wanneer er niet wordt gedaan wat er is afgesproken, wordt er niet gepresteerd: wanprestatie.
Er zijn veel verschillende situaties die tot wanprestatie kunnen leiden. Een aantal voorbeelden ervan:
- Piet heeft een overeenkomst om tien broden te leveren, maar levert er maar vijf;
- Jan moet de metselaar van een muurtje betalen maar doet dat steeds niet;
- Hans wil om 20.00 een taxi hebben en spreekt dat af. De chauffeur draait pas om 21.00 de straat in;
- De kast die Truus heeft gekocht zakt na een maand volledig in door een fabrieksfout;
- Een websitebouwer levert niet zoals afgesproken een rode, maar een blauwe website af.
Zoals te zien is, zijn er een flink aantal verschillende zaken die tot wanprestatie kunnen leiden. In principe is alles dat afwijkt van de overeenkomst wanprestatie, aangezien de overeenkomst in beginsel exact moet worden nagekomen.
Hoe weet iemand of er wanprestatie is gepleegd?
In principe is dat simpel: bekijk wat er is afgesproken tijdens het tot stand komen van een rechtsgeldige overeenkomst. Wijkt de prestatie van de wederpartij daarvan af, dan is er meestal sprake van wanprestatie.
Als de tegenpartij van mening is dat de overeenkomst iets anders inhield dan wat de ander meent, dan moet gekeken worden naar wat de partijen ten tijde van het afsluiten hebben bedoeld. Als zij hebben opgeschreven ‘de struiken moeten omgezaagd worden’, maar daarmee eigenlijk tevens de ernaast staande bomen hebben bedoeld (en dat voor beiden duidelijk was), dan betekent dat dat de bomen ook omgezaagd moeten worden. Wordt dit nagelaten, dan is dat wanprestatie.
Daar moet wel bij worden opgemerkt dat het verstandig is om duidelijk op papier vast te leggen wat de bedoeling is. Wanneer één partij in het voorbeeld van hierboven van mening is dat de bomen ook moeten worden omgezaagd, terwijl de ander van mening is dat dat niet de bedoeling is, levert dat problemen op. Dat levert ook problemen op wanneer wanprestatie bewezen moet worden voor een rechter, want dan zal deze partij moeten bewijzen dat er bedoeld is om óók de bomen om te zagen. Dat is lastig wanneer het niet op papier staat.
Welke verschillende oplossingen zijn er voor wanprestatie?
Wanneer er wanprestatie is gepleegd zijn er enkele oplossingen voorhanden. Dit zijn: nakoming met schadevergoeding, vervangende schadevergoeding, opschorting van de verplichtingen en het ontbinden van de overeenkomst.
Hierna zullen ze achtereenvolgens besproken worden en zullen de eventuele voorwaarden ervoor kort worden weergegeven.
Nakoming (met schadevergoeding)
Allereerst kan nakoming van de overeenkomst gevorderd worden. Dat houdt simpelweg in dat de overeenkomst alsnog moet worden nagekomen.
Daarnaast kan tevens schadevergoeding worden gevraagd voor de schade die door de wanprestatie is veroorzaakt.
Vervangende schadevergoeding wegens wanprestatie
Ook kan worden gekozen voor vervangende schadevergoeding, in plaats van het alsnog nakomen van de overeenkomst. Dat houdt in dat de wederpartij zijn gedeelte van de overeenkomst niet meer hoeft na te komen, maar dat hij wel schadevergoeding moet betalen doordat hij wanprestatie heeft gepleegd. Ook schadevergoeding voor eventuele andere schade (zoals gevolgschade) kan dan gevorderd worden.
Voordat vervangende schadevergoeding gevorderd kan worden, moet de wederpartij eerst in verzuim zijn, als nakoming direct of over enige tijd nog mogelijk zou zijn. Dat gebeurt door middel van een schriftelijke ingebrekestelling, met een redelijke termijn om alsnog na te komen in het geval nakoming direct nog mogelijk zou zijn. Schadevergoeding wegens wanprestatie kan pas daarna plaatsvinden.
Kijk voor meer en genuanceerdere informatie over schadevergoeding bij wanprestatie in het artikel over schadevergoeding bij het niet nakomen van een overeenkomst.
Opschorting vanwege wanprestatie
Opschorting is het achterhouden van uw eigen verplichtingen: u stelt de nakoming van uw deel van de overeenkomst uit totdat de ander zijn deel is nagekomen. De mogelijkheid van opschorting ligt enkel open wanneer beide partijen nog niet zijn nagekomen. Wanneer een van de partijen wel al is nagekomen en de ander pleegt wanprestatie, dan valt er immers niets meer op te schorten.
In beginsel kan er dus opschorting plaatsvinden bij elke opeisbare vordering die niet wordt voldaan (wanprestatie dus). Er zijn echter enkele uitzonderingen zoals het niet mogelijk zijn van opschorting wanneer degene die wil opschorten zelf ervoor heeft gezorgd dat de ander niet kon nakomen (bijvoorbeeld het afsluiten van een overeenkomst, maar niet het adres voor aflevering willen opgeven), of wanneer de wederpartij blijvend niet meer kan nakomen (opschorting is dan immers zinloos, de andere middelen tegen wanprestatie staan uiteraard wel nog open!).
Voor meer informatie hierover, kan worden gekeken in het artikel over opschorting.
Ontbinding van de overeenkomst wegens wanprestatie
Ten slotte is er de mogelijkheid van ontbinding van de overeenkomst na wanprestatie. Dat houdt in dat de overeenkomst ophoudt te bestaan. In plaats van de overeenkomst komen twee ongedaanmakingsverbintenissen, die beide partijen de verplichting opleggen om eventueel al gedane prestaties terug te geven. Daarnaast kan schadevergoeding worden gevorderd voor de schade die is geleden door de wanprestatie.
Voordat ontbinding gevorderd kan worden bij wanprestatie, moet eerst worden gekeken naar of de wederpartij nog steeds direct aan de overeenkomst zou kunnen voldoen. Als dat het geval is, is ontbinding pas gerechtvaardigd in het geval van verzuim. Dat verzuim treedt meestal in door het doen van een schriftelijke aanmaning waarin een redelijke termijn wordt gegeven om alsnog na te komen. Blijft de wanprestatie daarna aanwezig, dan kan alsnog ontbonden worden.
Meer gedetailleerde informatie over ontbinden bij wanprestatie hierover kan worden gevonden in het artikel over het ontbinden van een overeenkomst.
Ontbinding en schadevergoeding bij wanprestatie – schematisch
Zoals hierboven te zien is, zijn ontbinding en schadevergoeding beiden een stuk zwaardere ‘sancties’ dan het vorderen van nakoming of het (tijdelijk) opschorten van de eigen verplichtingen. Daarom wordt bij ontbinding en schadevergoeding door wanprestatie een extra eis gesteld: de schuldenaar moet (in bepaalde gevallen) in verzuim zijn. Voor wanneer dit wel en wanneer niet het geval is is hier ter verduidelijking een schema opgenomen.
Wat als de wederpartij niks doet na wanprestatie en niet wil meewerken?
In het geval de wederpartij geen gehoor geeft, niet meewerkt of niet volledig meewerkt, kan het, indien het om een substantieel bedrag gaat, verstandig zijn om rechtsmaatregelen te treffen. Vaak is het voldoende om een jurist een brief te laten schrijven met het vriendelijke doch dwingende verzoek om de overeenkomst na te komen.
Levert dat verzoek niets op, dan is een gang naar de rechter wegens wanprestatie een mogelijkheid. De rechter kan de wederpartij dwingen tot meewerken aan het betalen van schadevergoeding of aan de gevolgen van de ontbinding van de overeenkomst wegens wanprestatie.
Wanprestatie – Conclusie
In geval van wanprestatie staan een aantal middelen ter beschikking van degene die daar de dupe voor is. Dat zijn: nakoming met schadevergoeding, opschorting van de verplichtingen, vervangende schadevergoeding en het ontbinden van de overeenkomst. Vooral de laatste twee zijn zware maatregelen, waar in sommige gevallen extra voorwaarden aan verbonden worden.
Als de tegenpartij niet meewerkt met de maatregelen die worden getroffen vanwege (vermeende) wanprestatie, dan is het aan te raden om een jurist in te schakelen. Dat geldt ook wanneer u een dagvaarding krijgt omdat u wanprestatie zou hebben gepleegd. In zijn algemeen geldt: hoe sneller u contact opneemt met uw jurist, hoe groter de kans op een gunstige uitkomst.
