Een van de basisbeginselen van de Nederlandse wet, is dat verplichtingen/verbintenissen (al dan niet uit overeenkomsten) moeten worden nagekomen. Wordt een verbintenis niet nagekomen, dan heeft de schuldeiser een aantal juridische middelen tot zijn beschikking. Soms zijn die middelen echter pas beschikbaar als de schuldenaar in verzuim is.
Dit artikel gaat over het verzuim van een schuldenaar. Er wordt gekeken naar wanneer verzuim nodig is en wanneer niet. Tevens bekijken we hoe een schuldenaar in verzuim kan raken.
Let op: dit artikel gaat over het civielrechtelijke verzuim bij het niet nakomen van een verbintenis. Het gaat niet over verzuim door zieke werknemers. Daarvoor kan het artikel over loondoorbetaling bij ziekte worden gelezen.
Wat is verzuim?
Verzuim is volgens de wet een toestand waarin een schuldenaar kan verkeren als hij zijn verplichtingen niet nakomt. Wanneer de schuldenaar in verzuim is, heeft de schuldeiser extra mogelijkheden bij het vinden van een voor hem prettige oplossing.
In dit artikel bekijken we de algemene regels rondom verzuim in overeenkomsten. Bij bepaalde speciale overeenkomsten, gelden aparte regels die soms ver afwijken van de algemene regeling zoals die hier wordt beschreven. Het is verstandig om bij twijfel contact op te nemen met een jurist.
Wanneer is verzuim nodig?
De schuldeiser heeft bij het niet nakomen van een verbintenis door de schuldenaar een aantal mogelijkheden:
- Hij kan alsnog directe nakoming van de verbintenis eisen. In dat geval is er geen verzuim nodig.
- Hij kan zijn verplichtingen opschorten, indien hij zelf verplichtingen heeft naar de schuldenaar toe. Eventueel kan hij daarbij zijn retentierecht gebruiken. Ook daarvoor is het niet noodzakelijk dat de schuldenaar in verzuim is.
- Ontbinding van de overeenkomst is een mogelijkheid. Verzuim is noodzakelijk op het moment dat de overeenkomst nog direct na te komen is. Is nakoming blijvend onmogelijk of tijdelijk onmogelijk, dan is verzuim niet noodzakelijk om ontbinding te rechtvaardigen.
- Het eisen van schadevergoeding is meestal niet mogelijk zonder dat de schuldenaar in verzuim is. Dat is anders wanneer de schuldenaar blijvend niet meer kan nakomen, in dat geval is verzuim niet nodig.
Hoe kan een schuldenaar in verzuim raken?
Verzuim kan op een aantal manieren intreden. De belangrijkste tweedeling wordt daarbij gemaakt tussen verzuim door ingebrekestelling en verzuim op grond van de wet. De mogelijkheden kunnen als volgt worden weergegeven:
- Verzuim door ingebrekestelling:
- Normaal gesproken gebeurt dit door het verzenden van een schriftelijke aanmaning. In die schriftelijke aanmaning moet een redelijke termijn worden opgenomen waarin de schuldenaar alsnog kan nakomen. Doet hij dat niet, dan treedt verzuim in (met alle gevolgen van dien).
- Blijkt echter uit de houding van de schuldenaar dat hij niet kan nakomen of kan hij tijdelijk niet nakomen, dan is het stellen van een redelijke termijn niet nodig. In dat geval kan worden volstaan met een schriftelijke ingebrekestelling waarbij de schuldenaar aansprakelijk wordt gesteld.
- Verzuim op grond van de wet (ingebrekestelling is niet nodig):
- Wanneer een voor de voldoening bepaalde termijn is verstreken (tenzij die termijn een andere strekking had) is een ingebrekestelling niet nodig. Is er een bepaald moment voor nakoming afgesproken (bijvoorbeeld ‘binnen 14 dagen betalen’ of ‘vóór 18 maart leveren’), dan treedt verzuim automatisch in als die termijn is afgelopen.
- Ingebrekestelling is ook niet noodzakelijk indien de verbintenis voortvloeit uit onrechtmatige daad of schadevergoeding wegens wanprestatie, terwijl de verbintenis niet direct wordt nagekomen.
- Ten slotte is de schuldenaar op grond van de wet al in verzuim wanneer de schuldeiser kan afleiden uit een mededeling van hem, dat hij zal tekortschieten in de nakoming van de verbintenis.
In sommige gevallen is het twijfelachtig of er sprake is van verzuim op grond van de wet. Ook zal het soms twijfelachtig zijn of er sprake is van een situatie waarin nakoming al dan niet tijdelijk onmogelijk is. Daarom wordt vaak voor de zekerheid alsnog een ingebrekestelling opgesteld.
Verzuim – Conclusie
In veel gevallen moet de schuldenaar in verzuim zijn, voordat de schuldeiser bijvoorbeeld de overeenkomst kan ontbinden of schadevergoeding kan vragen. Hierboven is te zien wanneer verzuim nodig is en wanneer niet.
Bent u in een conflict terecht gekomen waarbij verzuim van belang is? Wilt u weten of u een schuldenaar in een bepaalde situatie in gebreke moet stellen om verzuim te laten intreden? In dergelijke gevallen is het verstandig om contact op te nemen met een jurist.
