De reflexwerking van consumentenrecht houdt in dat kleine ondernemingen in sommige gevallen gebruik kunnen maken van rechten die eigenlijk alleen consumenten toekomen. In dit artikel wordt deze reflexwerking beschreven en wordt bekeken waar deze precies voor geldt.
Het consumentenrecht voor bedrijven: reflexwerking
Het consumentenrecht is in het leven geroepen om de situatie tussen bedrijven en consumenten te regelen. De consument is immers vaak de partij die geen weet heeft van juridische zaken en die overeenkomsten sluit met het grote bedrijf met juridische afdeling. De wetgever heeft geregeld dat de consument daarom in de wet wordt bevoordeeld. Hij kan bijvoorbeeld bepaalde algemene voorwaarden gemakkelijk achteraf vernietigen en er mogen geen ‘oneerlijke handelspraktijken’ tegen hem worden gebruikt.
Bedrijven zijn er zelf verantwoordelijk voor dat ze niet akkoord gaan met algemene voorwaarden waar ze het niet mee eens zijn. Bedrijven zijn er zelf voor verantwoordelijk dat ze niet in oneerlijke handelspraktijken trappen. Maar hoe zit dat met een eenmanszaak, waarin enkel de eigenaar parttime een webshop runt? Hoe zit het met de bakker, die brood bakt en geen verstand van juridische zaken heeft? Behoren die kleine ondernemers niet ook beschermd te worden? Zijn zij niet meer gelijkwaardig aan de consument dan aan het bedrijf met een fors juridische kennis?
Daarvoor bestaat de reflexwerking. Deze reflexwerking komt uit de jurisprudentie en is dus door rechters als ‘recht’ aangewezen. Door de reflexwerking kunnen kleine ondernemers en kleine bedrijven in sommige gevallen een beroep doen op het consumentenrecht.
Voorwaarden reflexwerking
Aangezien de reflexwerking enkel op basis van de rechtspraak tot stand is gekomen, zal deze in de loop der tijd verder worden ingekleurd en eventueel nog worden bijgeschaafd.
Het gaat er bij een beroep op de reflexwerking om dat het bedrijf nauwelijks is te onderscheiden van een consument in die transactie. Grote, internationaal opererende bedrijven zullen er dus geen beroep op kunnen doen. De persoon die een webshop naast zijn normale baan heeft, kan dat soms wel.
Van belang is dat de overeenkomst niet bij de normale activiteiten als ondernemer hoort. De jurisprudentie zegt dat de ondernemer zich materieel niet mag onderscheiden van een consument en dat hij overeenkomsten moet sluiten die buiten het gebied van zijn eigenlijke professionele activiteit liggen. Zo zal de webshop-ondernemer die een afspraak maakt met een websitebouwer geen beroep kunnen doen op de reflexwerking. Dit is immers een normale activiteit voor hem als ondernemer, terwijl hij er wellicht een beroep op zou kunnen doen wanneer hij het gehele dak van zijn kantoor moet laten vervangen door lekkage. Het is immers beargumenteerbaar dat dat niet tot zijn normale activiteiten behoort.
Hieruit blijkt wel dat de reflexwerking geen brede toepassing kent. De ondernemer moet zowel gelijk te stellen zijn aan een consument én de activiteit moet niet een normale activiteit voor hem als ondernemer zijn.
Voor welke wetgeving geldt de reflexwerking?
De reflexwerking zou in principe voor alle consumentenbeschermende wetsartikelen kunnen gelden. Hierna worden twee specifieke gevallen genoemd.
Bij algemene voorwaarden kan de reflexwerking gelden. Dat is interessant voor kleine ondernemers, want zo kunnen zij op een gemakkelijke manier een beroep doen op de ongeldigheid van bepaalde voorwaarden. De zwarte en grijze lijst van bedingen die onredelijk bezwarend zijn en die dat geacht worden te zijn, zijn via de reflexwerking ook toegankelijk voor hen.
Ook bij oneerlijke handelspraktijken kan een beroep op de reflexwerking slagen. Wanneer er dan misleidende of agressieve handelspraktijken worden gebruikt door de wederpartij, heeft de ondernemer die een geslaagd beroep op de reflexwerking kan doen een mogelijkheid tot het vorderen van schadevergoeding.
Bij sommige andere wetsartikelen die consumenten beschermen is een beroep op de reflexwerking lastig. Dit is bijvoorbeeld op het gebied van de colportagewet. Daarbij heeft het Gerechtshof bepaald dat de wetgever, gezien het wetsvoorstel waaruit deze regeling voortkomt, uitdrukkelijk niet heeft gewild dat deze wet ook voor bedrijven zou gelden.
Reflexwerking – Conclusie
De reflexwerking kan in sommige gevallen kleine ondernemers een goede dienst bewijzen. Zij kunnen zich hiermee vaak beroepen op wetsbepalingen die consumenten beschermen.
Wilt u ook een beroep doen op de reflexwerking of wordt er in een zaak tegen u een beroep gedaan op de reflexwerking? Het is verstandig om dan contact op te nemen met een jurist en met hem te bekijken wat er gedaan kan worden. Doe dit zo snel mogelijk: hoe eerder u contact opneemt, hoe beter dit is voor de uitkomst van de zaak.
