Vrijwel iedereen kent het verhaal van de ontvoering van Freddy Heineken en de ontvoering van Gerrit Jan Heijn. In beide zaken zijn de ontvoerders uiteindelijk aangehouden en berecht. Dit artikel gaat meer in het algemeen over ontvoering: wat is het precies en welke vormen zijn er? Welke straf staat er op deze verschillende soorten ontvoering? Hoe zit het met de mislukte ontvoering (‘poging tot ontvoering’)?
Ontvoering – Welke vormen zijn er?
Ontvoering is een term die inhoudt dat iemand tegen zijn wil in en tegen de wet in, van de ene naar de andere plaats wordt gevoerd of vervoerd. In het Wetboek van Strafrecht is de term ontvoering niet terug te vinden. Wel worden enkele soortgelijke delicten onderscheiden. Dit betreft: opzettelijke vrijheidsberoving, gijzeling, schaking en onttrekking van een minderjarige aan het wettelijk gezag.
Ten slotte bestaan er nog een aantal andere soortgelijke misdrijven die in dit artikel niet besproken zullen worden. Het gaat dan onder andere om mensenhandel en slavenhandel.
Opzettelijke wederrechtelijke vrijheidsberoving
Allereerst bestaat er de ‘opzettelijke wederrechtelijke vrijheidsberoving’, waarbij de dader iemand anders wederrechtelijk van de vrijheid berooft of beroofd houdt.
Deze vrijheidsberoving moet dus ‘wederrechtelijk’ zijn: het moet niet wettelijk zijn toegestaan (bijvoorbeeld wanneer iemand een ander aanhoudt na een misdrijf). Daarnaast moet het slachtoffer niet vrij weg kunnen of vrij zijn eigen gang kunnen gaan.
Het verschaffen van een plaats voor de opzettelijke wederrechtelijke vrijheidsberoving is ook strafbaar.
Gijzeling
Gijzeling komt het meest in de buurt bij wat in de volksmond vaak ontvoering wordt genoemd. Hierbij wordt iemand ook wederrechtelijk van zijn vrijheid beroofd, maar wordt dit tevens gedaan met het doel om iemand anders ergens toe te dwingen (bijvoorbeeld het betalen van losgeld).
Ook hier is het verschaffen van een plaats om de gijzeling te laten plaatsvinden strafbaar.
Schaking
Naast opzettelijke vrijheidsberoving en gijzeling bestaat er schaking. Schaking is de ontvoering van een (minderjarige) vrouw, met als oogmerk om zich haar bezit in of buiten echt te verzekeren. Het is dus de ontvoering van een (mogelijk minderjarige) vrouw om met haar te trouwen of in elk geval haar te behouden, zonder haar toestemming en zonder de wil van haar ouders. Dit kan ook het geval zijn bij meerderjarige vrouwen, al is daar wel vereist dat dit met een list, met geweld of met bedreiging met geweld gebeurt.
Schaking wordt indien de vrouw minderjarig is, enkel vervolgd na aangifte van haarzelf of van iemand wiens toestemming zij nodig heeft om te huwen (haar ouders). Wanneer de vrouw meerderjarig is, kan zijzelf aangifte doen, net als haar eventuele echtgenoot.
Onttrekking van een minderjarige aan het wettelijk gezag
Onttrekking van een minderjarige aan het wettelijk gezag (vaak ook ‘kidnapping’ genoemd) komt regelmatig voor. Vaak is het een van de ouders die het wettelijk gezag heeft over de minderjarige, waarna de andere ouder zich schuldig maakt aan ‘ontvoering’ van de minderjarige. Ook ‘gewone’ ontvoering van kinderen kan hieronder vallen.
Het verbergen van een minderjarige die door dit soort ontvoering aan het wettelijk gezag is onttrokken is ook strafbaar.
De hoogte van de straf voor deze vormen van ontvoering
De hoogte van de straf voor ontvoering is bij een veroordeling voor ontvoering voornamelijk afhankelijk van de omstandigheden van het geval. Er kan dus niet veel over worden gezegd in dit artikel. Waar wel naar kan worden gekeken zijn de maximumstraffen, aangezien deze uiteraard ook aangeven hoe zwaar de rechter theoretisch zou kunnen straffen. Deze maximumstraffen voor de verschillende vormen van ontvoering zijn als volgt:
Opzettelijke wederrechtelijke vrijheidsberoving: 8 jaar;
~ met zwaar lichamelijk letsel tot gevolg: 9 jaar;
~ met de dood tot gevolg: 12 jaar;
~ met terroristisch oogmerk: 30 jaar.
Gijzeling: 15 jaar;
~ met de dood tot gevolg: 30 jaar;
~ met terroristisch oogmerk: 30 jaar.
Schaking:
~minderjarige vrouw: 6 jaar;
~meerderjarige vrouw (+list, geweld of bedreiging met geweld): 9 jaar.
Onttrekking minderjarige aan wettelijk gezag: 6 jaar;
~ met list, geweld of bedreiging met geweld: 9 jaar;
~ bij iemand onder de 12 jaar oud: 9 jaar;
Poging tot ontvoering
De mislukte ontvoering of poging tot ontvoering is ook strafbaar. De maximumstraf is dan echter wel 1/3 lager dan de hierboven weergegeven maximumstraffen.
Er is sprake van poging tot ontvoering (poging tot een bepaalde vorm van ontvoering) wanneer er reeds is begonnen met de uitvoering van de ontvoering, maar deze om externe redenen niet is afgemaakt. Wanneer er nog niet is begonnen met de uitvoering is er geen strafbaarheid voor poging tot, net als wanneer de dader uit zichzelf heeft besloten dat hij het misdrijf niet moest voltooien.
Voor meer algemene informatie kan worden gekeken in het artikel over poging tot.
Recidive: meerdere malen iemand ontvoeren
Wanneer iemand zich meerdere malen schuldig maakt aan (een vorm van) ontvoering, zal dat invloed hebben op de strafmaat en kan dat invloed hebben op de maximumstraf.
Iemand die veroordeeld wordt voor meerdere ontvoeringen kan meestal al enkel om die reden een hogere straf tegemoet zien. Daarnaast wordt de maximumstraf met 1/3 verhoogd wanneer het afzonderlijke ontvoeringen waren en ze niet als één voortgezette handeling gezien moeten worden (bijvoorbeeld het tegelijkertijd ontvoeren van twee personen).
Ook wanneer iemand reeds is veroordeeld voor een vorm van ontvoering, is het waarschijnlijk dat de rechter hem een hogere straf op zal leggen. Dit zal zo zijn omdat de rechter het niet hebben van een ‘blanco strafblad’ laat meewegen. Daarnaast zal een eventuele voorwaardelijke straf alsnog moeten worden uitgezeten. Ook de maximumstraf wordt met 1/3 verhoogd wanneer de recidive binnen vijf jaar plaatsvindt.
Ontvoering – Conclusie
Ontvoering is een term die niet in het Wetboek van Strafrecht voorkomt. Wel zijn er enkele vormen van het beroven van iemands vrijheid die in de volksmond ‘ontvoering’ genoemd worden. Dit zijn zware misdrijven met hoge maximumstraffen die grofweg variëren van 6 tot 30 jaar gevangenisstraf. Ook poging tot (enige vorm van) ontvoering is strafbaar. Recidive wordt, net als bij alle andere delicten, meestal zwaarder bestraft.
Wanneer iemand terecht of onterecht wordt verdacht van het hebben gepleegd van enige vorm van ontvoering, is het verstandig om zo snel mogelijk contact op te nemen met een juridisch specialist.