Binnen een rechtspersoon (bv, nv, coöperatie, vereniging, stichting) zijn de taken meestal verdeeld. Afhankelijk van het soort rechtspersoon zijn er een aantal wettelijk verplichte organen binnen de organisatie, waaronder de algemene vergadering van aandeelhouders, de raad van commissarissen, de ledenvergadering en het bestuur.
Dit artikel gaat over het bestuur van de rechtspersoon. Er zal worden bekeken naar hoe het bestuur gevormd wordt, hoe het zit met de term ‘bestuur’, wat de bevoegdheden van het bestuur zijn en waar het bestuur in elk geval niet toe bevoegd is.
Bestuur
Het bestuur van een rechtspersoon wordt niet altijd op dezelfde manier samengesteld. Er zijn enkele mogelijkheden:
- Bij de bv, wordt het bestuur benoemd door de aandeelhoudersvergadering;
- Bij de nv, wordt het bestuur benoemd door de aandeelhoudersvergadering;
- Bij de vereniging, geschiedt benoeming door de algemene ledenvergadering;
- Bij de coöperatie, die in feite een vereniging is, ook door de algemene ledenvergadering;
- Bij de stichting benoemen bestuurders hun medebestuurders (het bestuur benoemt zichzelf dus eigenlijk);
- Bij de structuurvennootschap (grote onderneming), wordt het bestuur benoemd door de raad van commissarissen.
Degene die in het bestuur zitten, worden vaak niet met ‘bestuurder’ aangeduid. Meestal hebben ze andere titels, zoals CEO/CFO/COO, (algemeen/financieel/operationeel) directeur, directielid, lid van de raad van bestuur, (managing director) of eigenaar. Het is belangrijk om goed in de gaten te houden dat die titels niet meer dan dat zijn: ze zeggen wettelijk gezien niets over bevoegdheden. Daardoor kan het bijvoorbeeld zo zijn, dat de ene directeur wél bestuurder is (en tekeningsbevoegd is), terwijl de andere directeur dat niet is. Meer informatie hierover is te vinden in het artikel over de statutair directeur en titulair directeur.
Bevoegdheden bestuur
Het bestuur is belast met het dagelijks bestuur van de rechtspersoon. Eventueel kunnen de statuten van de vennootschap daar beperkingen in aanbrengen. In dat geval moeten die beperkingen in acht worden genomen.
Voor wat betreft de inhoud van de besluiten die het bestuur maakt geldt, dat die in eerste instantie worden beperkt door het doel van de rechtspersoon zoals dat in de statuten is weergegeven. Het bestuur moet zich houden aan het doel en moet zich inzetten om dat doel te bereiken.
Voor het vertegenwoordigen van de rechtspersoon naar buiten toe, kunnen beperkingen gelden. Bij bijvoorbeeld de bv is het zo, dat bestuurders de onderneming onbeperkt en onvoorwaardelijk naar buiten toe mogen vertegenwoordigen, tenzij de wet iets anders stelt. In de praktijk houdt dat in, dat het bestuur in zijn geheel de vennootschap altijd mag vertegenwoordigen, terwijl individuele bestuurders dat soms alleen en soms enkel samen met anderen mogen.
Rondom het bestuur van de verschillende rechtspersonen, zijn een flink aantal specifieke regels opgenomen in de wet. Het is daarom verstandig om bij concrete vragen of conflicten rondom de bevoegdheden het bestuur contact op te nemen met een jurist.
Aansprakelijkheid bestuur rechtspersoon
Het bestuur van een rechtspersoon is in beginsel niet aansprakelijk voor een tekort dat ontstaat binnen de rechtspersoon. Toch kan dat anders zijn en kan er sprake zijn van:
- interne bestuurdersaansprakelijkheid, waarbij het bestuur (of een/enkele bestuurders) door de vennootschap in privé worden aangesproken voor schulden van de vennootschap;
- externe bestuurdersaansprakelijkheid, waarbij het bestuur door externe partijen zoals klanten of leveranciers in privé worden aangesproken voor schulden van de vennootschap.
Het moge duidelijk zijn, dat dit voor het bestuur een zeer ongewenste situatie is. Daarom is het verstandig voor het bestuur om:
- te voorkomen dat er sprake kan zijn van aansprakelijkheid en daarvoor:
- vooraf juridisch advies inwinnen over de specifieke risico’s in uw onderneming;
- tijdens het voeren van uw onderneming een goede administratie te voeren;
- geen risicovolle transacties (zowel dividenduitkeringen als transacties met derden) te doen, tenzij u zeker weet dat het geen aansprakelijkheid kan opleveren;
- bij betalingsonmacht op tijd juridisch advies inwinnen, aangezien juridisch advies in dat geval de allerbeste investering is die u kunt doen, zelfs als u dat privé moet betalen als bestuurder.
- eventueel het risico tevens te verzekeren, door het afsluiten van een bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering.
Bestuur rechtspersoon – Conclusie
Het bestuur van een rechtspersoon is een orgaan dat is belast met de dagelijkse gang van zaken. Bestuurders zijn in beginsel niet in privé aansprakelijk, maar daar kan in een aantal gevallen vanaf worden geweken.
De benoeming, het ontslag en de bevoegdheden van het bestuur zijn in een specifiek geval afhankelijk van de rechtsvorm die de rechtspersoon heeft, het doel dat de rechtspersoon heeft en eventuele regels die in de statuten zijn opgenomen.
Om die reden is het aan te bevelen om bij een concreet geval waarin conflicten binnen het bestuur bestaan, waarin het bestuur aansprakelijk moet worden gehouden of waarin bestuurders moeten worden ontslagen, juridisch advies in te winnen. Het is vrijwel niet mogelijk om aan de hand van algemene regels tot de juiste handelswijze te komen.
