Een onderneming kan in een aantal vormen gedreven worden. Denk daarbij aan bijvoorbeeld de bv, een personenvennootschap of de populaire eenmanszaak. In Nederland zijn ongeveer een half miljoen eenmanszaken geregistreerd. Over deze ondernemingsvorm gaat dit artikel dan ook. Wat is een eenmanszaak? Hoe wordt een eenmanszaak opgericht? Wat zijn de kenmerken ervan? Hoe zit het met de overdracht van onderneming bij een eenmanszaak?
Eenmanszaak
Zoals de naam al zegt, wordt een eenmanszaak gedreven door één persoon. Het is echter geen onderneming waarbij slechts één persoon werkzaam kan zijn: een eenmanszaak kan vele werknemers hebben. Het gaat er echter om dat er maar één ondernemer is die als natuurlijk persoon zijn onderneming vormt en bestuurt.
Een eenmanszaak is gemakkelijk op te richten vergeleken met bijvoorbeeld een bv. Bij een bv moet bijvoorbeeld een notariële akte van oprichting worden opgemaakt (en voor 1 oktober 2012 was er ook de eis van het minimumkapitaal van 18.000 euro). Daarnaast is een inschrijving in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel verplicht. Voor de eenmanszaak is enkel een inschrijving in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel verplicht en hoeft men bijvoorbeeld niet naar de notaris te gaan.
De keuze voor een eenmanszaak hangt ook af van belastingtechnische zaken. Waar voor de eenmanszaak slechts één keer belasting moet worden betaald (in box 1), moet er voor rechtspersonen (zoals een bv) meerdere keren (een minder groot percentage) belasting worden betaald (in de bv, daarna meestal in box 2). Over het algemeen kan er gezegd worden dat een kleine onderneming belastingtechnisch beter op zijn plaats is in de eenmanszaak, terwijl een grote onderneming beter in een bv (of een andere rechtspersoon) kan worden ondergebracht.
Privéschulden en schulden van de eenmanszaak
De eenmanszaak heeft geen rechtspersoonlijkheid en onderscheid zich daarmee van bijvoorbeeld de besloten vennootschap (bv) en de naamloze vennootschap (nv). Omdat de onderneming geen rechtspersoonlijkheid heeft, is er geen onderscheid tussen privéschulden en zakelijke schulden van de eenmanszaak. Het gevolg is dat privéschuldeisers hun vorderingen kunnen verhalen op de eenmanszaak, terwijl schuldeisers van de eenmanszaak hun vorderingen kunnen verhalen op de privépersoon (óók in geval van faillissement!).
Wanneer er geen huwelijkse voorwaarden zijn aangegaan in een eventueel huwelijk tussen de ondernemer en zijn echtgenote, kunnen de vorderingen die schuldeisers op de eenmanszaak hebben, dus óók worden verhaald op de echtgenote van de ondernemer. Om dit te voorkomen kan het verstandig zijn om alsnog huwelijkse voorwaarden op te stellen. Hier zitten echter wel extra kosten aan: de ondernemer en zijn echtgenote zullen naar de notaris moeten om deze alsnog te laten opstellen. Vroeger was het daarbij tevens noodzakelijk om toestemming te vragen bij de rechtbank, maar die voorwaarde is op 1 januari 2012 komen te vervallen.
Overdracht (verkoop) van een eenmanszaak
Hoewel een eenmanszaak geen rechtspersoonlijkheid heeft en dus geen juridische entiteit is, kan toch een overdracht (een overname of een fusie) plaatsvinden. Bij een bv zijn er meerdere manieren om dit te doen, hetwelk te zien is in het artikel over fusies. Bij de eenmanszaak is er slechts één manier om dit te doen.
De aandelenfusie is namelijk niet mogelijk, aangezien er geen sprake is van aandelen bij een eenmanszaak. De juridische fusie is ook enkel voor rechtspersonen en dus niet voor de eenmanszaak. De enige overgebleven manier om de onderneming over te dragen is de bedrijfsfusie. Daarbij worden alle goederen afzonderlijk geleverd via de daarvoor behorende wettelijke leveringsprocedures. Een gemakkelijkere manier is er niet. Voordeel hiervan is wel dat de kopende partij kan doen aan ‘cherry picking’: hij kan de beste delen van de eenmanszaak overnemen en de slechte delen niet.
Werknemers die in dienst zijn van de eenmanszaak zullen soms verplicht moeten worden overgenomen bij een overdracht van het bedrijf, ook als dat wellicht minder aantrekkelijk is. Voor meer informatie daarover kan worden gekeken in het artikel over werknemers bij overgang van onderneming.
Eenmanszaak – Conclusie
De eenmanszaak is met ongeveer een half miljoen gebruikers de populairste ondernemingsvorm in Nederland. De reden hiervoor kan waarschijnlijk onder andere worden gezocht in de gemakkelijke manier van oprichting en voor de fiscale voordelen die aan de eenmanszaak zitten.
Een duidelijk nadeel van de eenmanszaak is de aansprakelijkheid voor schulden tussen onderneming en eigenaar, er is geen afscheiding van het vermogen zoals bij de bv of de nv. Ook bij de overdracht van de onderneming zijn er niet zo veel keuzes als bij rechtspersonen. De enige mogelijkheid is het afzonderlijk overdragen van alle bedrijfsmiddelen. De eenmanszaak is dus een ‘eenvoudige’ ondernemingsvorm met duidelijke beperkingen.
Heeft u een eenmanszaak en heeft u een probleem of conflict, of bent u juist in conflict met een eenmanszaak, dan is het verstandig om contact op te nemen met een jurist.
