Diefstal

Inbreken, jatten, klauwen, roven, stelen, zakkenrollen en plunderen: het zijn allemaal vormen of synoniemen van het misdrijf diefstal. Wanneer er diefstal wordt gepleegd wordt iets dat van een ander is weggenomen. Dit artikel gaat over wanneer er wordt gesproken van diefstal en wanneer niet, over welke straffen er opgelegd kunnen worden en over de mogelijkheden dat deze straffen worden verhoogd.

Diefstal

Het delict diefstal bestaat uit diverse juridische bestanddelen. Er wordt gesproken van diefstal wanneer iemand een goed dat geheel of ten dele aan een ander toebehoort, wegneemt, met het oogmerk het goed zich wederrechtelijk toe te eigenen.

Wat betekent dat precies? Voor diefstal moet er sprake zijn van:

1. Een goed (fietsen, auto’s, huisdieren, elektriciteit: het zijn allemaal goederen voor het delict diefstal);
2. Het goed moet geheel of ten dele aan een ander toebehoren (diefstal van je eigen bezittingen is onmogelijk);
3. Het goed dat geheel of ten dele aan een ander toebehoort moet worden weggenomen (als er niets wordt weggenomen kan er geen diefstal zijn gepleegd);
4. Het goed dat geheel of ten dele aan een ander toebehoort moet worden weggenomen én dat moet met het oogmerk zijn om het goed zich toe te eigenen (wanneer iemand enkel een goed leent is hij niet strafbaar voor diefstal => hij moet het goed zelf willen behouden);
5. Het goed dat geheel of ten dele aan een ander toebehoort moet worden weggenomen, dat moet met het oogmerk worden gedaan om het goed zich wederrechtelijk toe te eigenen (een goed wegnemen en dat behouden terwijl dat mag van de (voormalig) eigenaar is niet strafbaar. Wanneer er sprake is van diefstal, is er geen toestemming voor het wegnemen. Dit is ook de reden dat bij de aangifte van diefstal wordt gevraagd: “Heeft u iemand toestemming gegeven om dit goed weg te nemen?”).

Wanneer er aan bovenstaande voorwaarden is voldaan, kan er dus gesproken worden van ‘diefstal’ en kan er een straf volgen. Uitzondering daarop is diefstal tussen echtgenoten: dit is in beginsel niet strafbaar.

De hoogte van de straf bij diefstal

Diefstal wordt gezien als een zwaar delict: een misdrijf (en geen overtreding). De maximumstraf is dan ook niet mild: er kan maximaal vier jaar gevangenisstraf opgelegd worden of een geldboete van de vierde categorie (zo’n 20.000 euro). De rechter heeft bij diefstal ook de mogelijkheid om een taakstraf op te leggen.

Behalve deze zogenaamde hoofdstraffen kunnen ook nog bijkomende straffen worden opgelegd. Meer informatie hierover kan worden gevonden in het artikel over verschillende soorten straffen.

De hoogte van de straf kan verder nog worden beïnvloed door het aanwezig zijn van verzwarende omstandigheden (bijvoorbeeld diefstal waarbij braak is gepleegd), door het al dan niet voltooien van de diefstal (poging tot diefstal) en door het opnieuw plegen van diefstal (recidive). Deze onderwerpen zullen hierna besproken worden.

Strafverzwarende omstandigheden bij diefstal

Zoals hierboven al werd aangegeven is de maximumstraf straf voor diefstal vier jaar gevangenisstraf. Dit geldt echter enkel voor ‘eenvoudige diefstal’. Er kunnen namelijk strafverzwarende omstandigheden optreden, die ervoor zorgen dat de maximumstraf hoger ligt. Er wordt dan gesproken van ‘gekwalificeerde diefstal’. Enkele vormen van gekwalificeerde diefstal zullen hieronder kort worden besproken.

De maximumstraf is onder andere zes jaar wanneer er sprake is van diefstal met meerdere personen, diefstal ’s nachts uit een woning of besloten erf, wanneer er sprake is van diefstal met braak en wanneer er sprake is van diefstal met het oogmerk om een terroristisch misdrijf voor te bereiden of gemakkelijk te maken.

De maximumstraf is negen jaar wanneer diefstal ’s nachts met een van de laatste twee (braak/voorbereiding terroristisch misdrijf) gecombineerd wordt.

De maximumstraf is ook negen jaar wanneer er sprake is van geweld of bedreiging met geweld bij de diefstal.

De maximumstraf is twaalf jaar wanneer er sprake is van diefstal met geweld ’s nachts, diefstal met geweld met meerdere personen of wanneer het geweld zwaar lichamelijk letsel ten gevolge heeft.

De maximumstraf is vijftien jaar wanneer de diefstal met geweld de dood van het slachtoffer tot gevolg heeft.

Poging tot diefstal

Niet alleen het plegen van diefstal is strafbaar: ook het proberen te plegen van diefstal is strafbaar. Er wordt dan gesproken van poging tot diefstal. Poging tot diefstal heeft wel als voorwaarde dat er reeds is begonnen met het uitvoeren van het misdrijf, maar het daarna mislukt. Voor het enkel thuiszitten en denken: “Ik wil iets stelen”, kan niemand veroordeeld worden.

Daarnaast moet het mislukken van de diefstal afhangen van externe omstandigheden: als de dief op weg is, maar zelf besluit om toch geen diefstal te plegen, is hij niet strafbaar. Hij moet dat dan dus wél zelf besluiten uit ‘goedheid’, niet omdat er bijvoorbeeld politie langsloopt (want dat zijn externe omstandigheden).

Voor poging tot diefstal geldt als maximumstraf 2/3 van de straf die hierboven werd weergegeven. Poging tot diefstal ’s nachts door middel van inbraak levert bijvoorbeeld een maximumstraf op van 2/3 van 9 jaar, dus een maximum van 6 jaar.

Meer algemene informatie hierover (die dus ook toepasbaar is op poging tot diefstal) kan worden gevonden in het artikel over ‘poging tot‘.

Recidive: opnieuw gepakt worden voor diefstal

De straf voor diefstal kan ook op andere manieren nog beïnvloed worden. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer er meerdere diefstallen zijn gepleegd of wanneer iemand al eerder voor diefstal is veroordeeld.

Wanneer er meerdere diefstallen gepleegd zijn, moet er worden gekeken of deze kunnen worden beschouwd als één voortgezette handeling. Is dit het geval, dan geldt de normale maximumstraf. Worden ze niet gezien als één voortgezette handeling, maar als aparte handelingen, dan kunnen afzonderlijke straffen worden opgeteld, al is het maximum voor een gevangenisstraf maar 1/3 hoger dan de hoogste straf voor de diefstal die is gepleegd.

Wanneer de verdachte al eerder voor diefstal is veroordeeld en wederom wordt veroordeeld, kan hij ook rekenen op een hogere straf. Daarvoor zijn twee redenen. De rechter zal namelijk meewegen dat iemand al eens is veroordeeld en daar kennelijk niets van heeft geleerd én een eventuele voorwaardelijke straf voor het vorige delict zal worden omgezet naar een onvoorwaardelijke straf. Daarnaast is een nieuwe veroordeling binnen 5 jaar goed voor een verhoging van de maximumstraf met 1/3.

Diefstal op het werk

Zoals hierboven al is weergegeven, is diefstal strafbaar. Dat is echter in veel gevallen niet alles waar een verdachte zich druk om moet maken. Aangezien de gelegenheid de dief vaak maakt, komt het veel voor dat diefstal plaatsen plaatsvindt waar de dader vaak is. Een typisch voorbeeld is diefstal op het werk.

In een dergelijk geval kan de werknemer niet alleen tegen strafrechtelijke vervolging aanlopen, maar loopt hij ook het risico op ontslag op staande voet. Dat kost hem dan niet alleen zijn baan, maar meestal ook nog eens zijn ww-uitkering, omdat het UWV van mening zal zijn dat hij verwijtbaar werkloos is.

Waar gepakt worden voor diefstal normaal gesproken al grote gevolgen heeft, is diefstal op het werk dus extra riskant. Meer over de arbeidsrechtelijke consequenties kan worden gelezen in het artikel over diefstal op het werk.

Diefstal – Conclusie

Diefstal is een misdrijf waarbij iets van een ander wordt weggenomen zonder toestemming met het doel zich dit goed toe te eigenen. Voor ‘eenvoudige diefstal’ kan maximaal 4 jaar gevangenisstraf worden opgelegd. Die maximumstraf is hoger als er sprake is van strafverzwarende omstandigheden: gekwalificeerde diefstal. Voor poging tot diefstal ligt de maximumstraf 1/3 lager, voor het meerdere malen plegen van diefstal kan de maximumstraf 1/3 hoger liggen.

Wanneer iemand van diefstal wordt verdacht, is het verstandig om professionele rechtsbijstand in te roepen, vooral gezien de fikse straffen die kunnen worden opgelegd.