Wanneer we het hebben over privaatrecht, gaat het over de relaties tussen burgers onderling (dus niet over de relatie burger-overheid, afgezien van enkele uitzonderingsgevallen). Die relatie tussen burgers onderling, wordt grotendeels beschreven in het Burgerlijk Wetboek.
Dit artikel gaat nader in op het Burgerlijk Wetboek. Hoe zit het Burgerlijk Wetboek in elkaar? Wat staat erin? Hoe zit het met aanduidingen ervan?
Algemeen: Gelaagde structuur
Het huidige Burgerlijk Wetboek is ingevoerd in 1992 en is onderverdeeld in negen verschillende boeken, die een zogenaamde ‘gelaagde structuur’ vormen. Het houdt in, dat er eerst algemene regels worden genoemd, daarna specifieke regels. Hoe verder naar voren een artikel in het Burgerlijk Wetboek staat, hoe algemener het is.
Een voorbeeld daarvan is bijvoorbeeld de koopovereenkomst, die in Burgerlijk Wetboek Boek 7 wordt genoemd. Daarop zijn tevens de bepalingen over overeenkomsten en verbintenissen uit Burgerlijk Wetboek Boek 6 op van toepassing. Tevens zijn er bepalingen uit Burgerlijk Wetboek Boek 3 van toepassing over de totstandkoming van rechtshandelingen (wil en wilsovereenstemming).
Algemeen: afkortingen ter aanduiding Burgerlijk Wetboek
Het Burgerlijk Wetboek wordt onder degenen die het veel gebruiken vaak afgekort tot BW. Het nummer van het boek van het Burgerlijk Wetboek en het artikelnummer worden gescheiden door een dubbele punt. Eventuele onderverdelingen worden aangegeven met het woord ‘lid’, een nog verdere onderverdeling met ‘sub’.
Artikelen die in verband met een ander artikel moeten worden gelezen, worden aangeduid met het woord ‘juncto’, afgekort tot ‘jo.’.
Wanneer bijvoorbeeld Burgerlijk Wetboek Boek 7, artikel 617 onder 1 én onder b moet worden geschreven en dat artikel in samenhang met Burgerlijk Wetboek Boek 6 artikel 218 moet worden gelezen, wordt dat geschreven als: 7:617 lid 1 sub b BW jo. 6:218 BW.
Burgerlijk Wetboek (Boek) 1: Personen- en familierecht
Het personen- en familierecht wordt weergegeven in Burgerlijk Wetboek Boek 1. Het personenrecht en het familierecht lopen enigszins in elkaar over en gaan over natuurlijke personen (geen rechtspersonen dus!).
Het betreft hier dus het personenrecht, met onder meer de rechten rondom de voor- en achternaam, geboorte en overlijden, onderbewindstelling en curatele. Tevens wordt het familierecht geregeld: van het huwelijk en de echtscheiding tot het gezag over minderjarige kinderen.
Hier op Wet & Recht hebben we de onderwerpen geheel uitgesplitst in de categorie Personen- en familierecht.
Burgerlijk Wetboek 2: Rechtspersonen
Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek gaat over rechtspersonen. Rechtspersonen zijn ‘juridische bedenksels’ die zelfstandig rechten en plichten kunnen hebben, net als een natuurlijk persoon. Denk daarbij aan de bv, de nv, de stichting, vereniging, coöperatie en onderlinge waarborgmaatschappij.
Boek 2 behandelt de oprichting en ontbinding van rechtspersonen, maar ook de interne gang van zaken (samen met de statuten van de rechtspersoon).
Het Burgerlijk Wetboek Boek 2 geeft veel van de regels rondom het ondernemingsrecht. Wij hebben er op Wet & Recht een categorie van gemaakt (al is die wat breder dan enkel Boek 2): Ondernemingsrecht.
Burgerlijk Wetboek 3: Vermogensrecht algemeen
Het vermogensrecht in het algemeen, wordt beschreven in Boek 3 van het Burgerlijk Wetboek. Het gaat daarbij over het (tastbare) vermogen van natuurlijke personen en rechtspersonen.
Burgerlijk Wetboek Boek 3 gaat voornamelijk over het overdragen van goederen zodat iemand anders eigenaar wordt en het bezwaren van de goederen met beperkte rechten. Tevens wordt er een duidelijk omschrijving gegeven van hoe rechtshandelingen tot stand komen.
Op Wet & Recht hebben we Boek 3 van het Burgerlijk Wetboek in de categorie Civiel Recht gezet en hebben wij het (zoals veel juridische naslagwerken) gecombineerd met Boek 5, 6 en 7.
Burgerlijk Wetboek 4: Erfrecht
Het erfrecht uit Burgerlijk Wetboek Boek 4, spreekt uiteraard tot de verbeelding. Het erfrecht bevat alle regels die er zijn voor wat betreft het vermogen van een overledene. Er wordt beschreven wie welke rechten heeft, hoe een nalatenschap wordt verdeeld en wat de rol van een testament is daarbij.
Wet & Recht heeft zich op dit moment nog niet gericht op Boek 4 van het Burgerlijk Wetboek. Dit zal wel binnen afzienbare tijd gebeuren.
Burgerlijk Wetboek 5: Zakelijke rechten
Boek 5 van het Burgerlijk Wetboek gaat over zakelijke rechten. Het betreft daarbij de uitleg van het begrip ‘eigendom’, wat daaronder valt, de rechten en verplichtingen die daaruit volgen en wederom een aantal beperkte rechten die daarop betrekking kunnen hebben.
Wij hebben dit boek van het Burgerlijk Wetboek vastgelegd onder de categorie Civiel Recht.
Burgerlijk Wetboek 6: Verbintenissenrecht algemeen
Burgerlijk Wetboek Boek 6, gaat over het verbintenissenrecht. Het betreft hier verplichtingen tussen burgers, die kunnen volgen uit onder meer overeenkomst, onrechtmatige daad en onverschuldigde betaling. Tevens wordt duidelijk gemaakt wat het gevolg is van het niet nakomen van overeenkomsten.
Het verbintenissenrecht hebben wij op Wet & Recht samengevoegd met de boeken 3, 5 en 7, onder de categorie Civiel Recht.
Burgerlijk Wetboek 7: Bijzondere overeenkomsten
In Burgerlijk Wetboek Boek 7 wordt het overeenkomstenrecht verder uitgediept. Er worden zo’n 20 overeenkomsten onderscheiden en voor elke overeenkomst heeft dit boek van het Burgerlijk Wetboek een aparte regeling. Dit gaat van de koopovereenkomst, tot de overeenkomst van borgtocht tot de arbeidsovereenkomst.
Het betreft hier grotendeels regelend recht, waardoor afwijking in een overeenkomst van dit boek van het Burgerlijk Wetboek over het algemeen gewoon mogelijk is.
Ook bij Burgerlijk Wetboek Boek 7, hebben wij de regels samengevat in de categorie Civiel Recht. De regels rondom de arbeidsovereenkomst uit Boek 7, staan echter in de categorie Arbeidsrecht.
Burgerlijk Wetboek 7a: Bijzondere overeenkomsten – Vervolg
Boek 7a zal op termijn verdwijnen uit het Burgerlijk Wetboek. Het betreft hier een aantal bijzondere overeenkomsten die nog moeten worden opgenomen in Boek 7 van het Burgerlijk Wetboek. Het gaat dan om onder meer huurkoop en (ver)bruikleen en de regeling voor de ondernemingsvorm ‘maatschap’.
Op Wet & Recht vindt u meer informatie hierover in de artikelen bruikleen en personenvennootschappen.
Burgerlijk Wetboek 8: Verkeersmiddelen en vervoer
Boek 8 zal op termijn direct na boek 7 volgen en regelt allerhande zaken over verkeersmiddelen en vervoer (waaronder transport van goederen). Er worden zaken geregeld voor alle modaliteiten: wegvervoer, vervoer over water, luchtvervoer en vervoer per spoor.
Burgerlijk Wetboek 9: Intellectueel eigendom
In Burgerlijk Wetboek Boek 9 komen bepalingen over intellectueel eigendom. Op het moment bestaat Boek 9 nog niet en is het intellectueel eigendomsrecht voornamelijk in individuele wetten vastgelegd en internationaal geregeld.
Of Boek 9 ooit zal worden ingevoerd is niet duidelijk.
Burgerlijk Wetboek 10: Internationaal privaatrecht
Boek 10 van het Burgerlijk Wetboek is een vreemde eend in de bijt. Het regelt namelijk op nationaal niveau hoe het zit met een tegenstelling in toepasselijke wettelijke bepalingen op internationale overeenkomsten tussen burgers (of ondernemingen).
De regel die daarom in dit boek van het Burgerlijk Wetboek is opgenomen is, dat eerst moet worden gekeken naar verdragen die gelden en indien er geen verdragen gelden, Boek 10 pas geldig is. Meer informatie daarover is te vinden in het artikel over internationale overeenkomsten.
Burgerlijk Wetboek – Conclusie
Het Nederlandse Burgerlijk Wetboek is een omvangrijk stuk wetgeving. Het bestaat uit duizenden artikelen die weer zijn onderverdeeld in een aantal leden en subleden. Voor een leek, kan het gemakkelijk zijn om verdwaald te raken in het Burgerlijk Wetboek en als een leek per toeval een antwoord op zijn vraag vindt, is de kans groot dat hij een aantal relevante artikelen over het hoofd ziet. ‘Iedereen moet de wet kennen’ is dan ook erg veel gevraagd van de gemiddelde burger gezien de opzet van het Burgerlijk Wetboek.
Vanwege het voorgaande, is het aan te bevelen om bij vragen of conflicten altijd de hulp van een goede jurist in te schakelen, zodat u met zekerheid weet hoe bepaalde zaken in elkaar zitten.
