De verkoper van een product probeert (meestal) een goed product af te leveren, dat voldoet aan de wensen van de afnemer. Doet hij dat niet, dan pleegt hij wanprestatie, waardoor de afnemer (onder bepaalde voorwaarden) de overeenkomst mag ontbinden en eventueel schadevergoeding wegens de wanprestatie kan eisen.
Het kan echter ook zo zijn, dat de producent van een product aansprakelijk is voor schade die door zijn product is veroorzaakt. Dit artikel gaat over de aansprakelijkheid voor producten. Wanneer is een producent aansprakelijk voor zijn product? Wanneer is dat niet het geval? Wat is het gevolg van die aansprakelijkheid voor producten?
Aansprakelijkheid voor producten
Het komt regelmatig voor dat producten niet alleen kapot gaan, maar ook schade veroorzaken. Denk aan de lamp die door kortsluiting brandschade veroorzaakt. Denk aan de laptop die vers uit de verpakking crasht, waardoor de gebruiker een dag niet kan werken en daardoor schade lijdt.
Als hoofdregel kan worden gesteld, dat een producent in beginsel aansprakelijk is voor een gebrek in zijn product. Deze aansprakelijkheid geldt op basis van onrechtmatige daad. Hierna bekijken we welk soort ‘gebrek’ aansprakelijkheid voor producten oplevert en bekijken we de uitzonderingen op de bovenstaande regel.
Kan uiteindelijk worden aangetoond dat er sprake is van aansprakelijkheid, dan houdt dat in dat de fabrikant van het product schadevergoeding zal moeten betalen aan de benadeelde.
‘Gebrek’ voor aansprakelijkheid
Wat is een ‘gebrek’ wanneer het gaat om aansprakelijkheid voor producten? Is het een gebrek dat een laptop het niet meer doet wanneer hij een keer valt? Is het een gebrek dat een lamp kortsluiting veroorzaakt nadat ze in een vochtige kamer heeft gestaan?
De wet zegt, dat een product gebrekkig is (en dat dus aansprakelijkheid voor producten bestaat) wanneer het product niet de veiligheid biedt die verwacht mag worden. Daarbij moeten alle omstandigheden van het geval in aanmerking worden genomen. Die omstandigheden zijn met name:
- De manier waarop het product wordt gepresenteerd;
- Het te verwachten gebruik van het product;
- Het moment waarop het product is verhandeld.
Het enkele feit dat later een product op de markt is gebracht dat beter is en waarbij het gebrek niet aanwezig is, is niet voldoende om een gebrek aan te nemen. Wel kan het meewerken in het bewijzen van het bestaan van een gebrek en dus in het bewijzen van aansprakelijkheid voor het product.
Wanneer is een producent aansprakelijk?
In een aantal situaties is er geen sprake van aansprakelijkheid voor producten. Zo is de producent onder meer niet aansprakelijk indien:
- Het aannemelijk is dat het gebrek in het product niet bestond toen het op de markt werd gebracht;
- Het technisch simpelweg onmogelijk is om het gebrek te ontdekken voordat het product op de markt werd gebracht;
- Het gebrek is ontstaan door het uitvoeren van voorschriften die de overheid aan het product stelt;
- Het product niet bedoeld was voor verkoop of verspreiding met een economisch doel en niet is gemaakt door een onderneming, maar door een particulier. (Bedenk dat een particulier ook ‘producent’ van een product kan zijn: producenten zijn niet enkel grote industriële ondernemingen.)
Het bovenstaande zijn enkele voorbeelden. Er zijn meerdere situaties waarin de producent niet aansprakelijk zal zijn. Het verdient aanbeveling om in een specifieke situatie altijd contact op te nemen met een jurist.
Schadevergoeding: Aansprakelijkheid voor producten aantonen
Wanneer u schade heeft geleden door het gebruik van een bepaald product en u wilt die schade verhalen op de producent van het product, is dat niet altijd even gemakkelijk. U moet namelijk drie zaken bewijzen:
- U moet bewijzen dat er schade is geleden;
- U moet bewijzen dat er een gebrek aan het product is ontstaan;
- U moet bewijzen dat de schade het gevolg is van het gebrek.
Dat lijkt in eerste instantie eenvoudig, maar in de praktijk blijkt het lastig om te bewijzen dat er sprake is van een gebrek aan het product én dat de schade het gevolg is van het gebrek.
Uitsluiting aansprakelijkheid voor producten
Het komt regelmatig voor dat producenten hun aansprakelijkheid voor producten uitsluiten. Dat gebeurt dan door het opnemen van een zogenaamd exoneratiebeding in bijvoorbeeld een overeenkomst.
Afgezien van het feit dat exoneratiebedingen zeker niet altijd geldig zijn, heeft de wet in dit geval expliciet bepaald dat aansprakelijkheid voor producten niet kan worden uitgesloten door de producent. Hij blijft dus altijd aansprakelijk voor wat hij produceert.
Aansprakelijkheid voor producten – Conclusie
De aansprakelijkheid voor producten rust in beginsel op een producent die een product heeft gemaakt waarin een gebrek zit én waarbij door dat gebrek schade is ontstaan. Toch zijn er voldoende uitzonderingen waarbij een producent niet aansprakelijk is voor zijn product.
Het bewijzen van aansprakelijkheid voor producten is vaak (erg) lastig. Het is dan ook zeker aan te raden om samen met een jurist te bekijken wat de mogelijkheden zijn in een specifiek geval.
Het advies om een jurist te raadplegen geldt tevens indien u producent bent van een bepaald product en u wilt bekijken hoe de aansprakelijkheid voor producten in uw geval uitpakt en hoe u die aansprakelijkheid wettelijk gezien nog mag beperken.
